Poczet królów a sprawa śląska: Kazimierz Sprawiedliwy

Panowanie w Polsce księcia Kazimierza Sprawiedliwego okazało się decydujące dla historii Śląska. Jednak, jak to często bywa, kompletnie nie zdawano sobie z tego sprawy wtedy, u schyłku XII wieku. Dopiero z perspektywy czasu widać, że skutki podjętych wtedy decyzji okazały się niezwykle wprost dalekosiężne. Na wieki bowiem określiły losy tej części Śląska, bez której wprost trudno go sobie obecnie wyobrazić. Śląsk bez Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego? To chyba jakiś żart!

Kazimierz Sprawiedliwy był najmłodszym synem Bolesława Krzywoustego. Przypuszcza się nawet, że przyszedł na świat jako pogrobowiec, tzn. już po śmierci ojca. W związku z tym został pominięty przy podziale Polski na dzielnice (własnej doczekał się dopiero po zgonie starszego brata Henryka - starsi bracia oddali mu wówczas część księstwa sandomierskiego ze stolicą w Wiślicy). Nie uczestniczył też czynnie w walkach pomiędzy braćmi, które doprowadziły do wygnania z kraju najstarszego z nich, Władysława, co mocno podważyło ustanowioną przez Krzywoustego zasadę senioratu (w myśl której najstarszy książę z rodu miał sprawować zwierzchnią władzę nad pozostałymi). Zasada ta została ponownie złamana w roku 1177, kiedy to ówczesny książę-senior Mieszko Stary został usunięty z krakowskiego tronu, na który powołano jego młodszego brata - właśnie Kazimierza Sprawiedliwego. Mieszko Stary początkowo szukał pomocy w Raciborzu, u swego bratanka i jak dotychczas sojusznika Mieszka Plątonogiego. Okazało się jednak, że ten pragmatyczny śląski książę ma na uwadze przede wszystkim własny interes i jego wuj musi szukać pomocy gdzie indziej, w Czechach i w Niemczech.

Tak się bowiem złożyło, że właśnie w okresie, gdy małopolscy wielmoże wystąpili przeciw Mieszkowi Staremu, jego śląski imiennik przepędził z księstwa wrocławskiego swego starszego brata Bolesława Wysokiego. W ten zresztą właśnie sposób ostatecznie zostały zaprzepaszczone szanse Wysokiego na wawelski tron. Ten ambitny wnuk Krzywoustego do historii przeszedł bowiem za sprawą swej fizycznej, rycerskiej zręczności, ale politykiem okazał się raczej marnym i z jego rachub na objęcie władzy w Krakowie po usunięciu stamtąd Mieszka Starego nic nie wyszło. Małopolscy wielmoże stanowczo woleli Kazimierza Sprawiedliwego - władcę wtedy jeszcze niedoświadczonego i osadzonego na tronie za ich zgodą, więc od nich zależnego. Bolesław Wysoki, jako pierworodny syn pierworodnego syna Krzywoustego, miał tak mocne (bo dziedziczne!) prawa do polskiej korony, że... były one aż za dobre. Za dobre, by jej faktyczni dysponenci podjęli ryzyko oddania jej komuś, komu należała się z racji prawa, a nie z ich woli. Sprawiedliwy był dla nich wygodniejszą, lepiej rokującą opcją.

Niemniej teraz z problemem wygnanego dziedzica Wrocławia trzeba było coś zrobić. Kazimierz Sprawiedliwy, obawiając się zapewne, że w rozdzieranej rodzinnymi waśniami piastowskiej Polsce ponownie zawita z interwencyjnymi hufcami cesarz, złożył Plątonogiemu propozycję nie do odrzucenia. Miał oto zwrócić Wrocław bratu, w zamian za co Sprawiedliwy przekazałby mu wchodzące w skład dzielnicy senioralnej kasztelanie bytomską i oświęcimską (nawiasem mówiąc, stanowiło to kolejne pogwałcenie Statutu Krzywoustego, w myśl którego dzielnica senioralna miała być niepodzielna). Zapobiegliwy Mieszko Plątonogi poszedł na taki układ i przyjął ofertę wuja. Tak oto Śląsk wzbogacił się terytorialnie, a nabytek ten miał się okazać bezcenny. Oczywiście w tamtych czasach nikomu przez myśl nie przeszło, że na owych ziemiach, położonych na kresach tak Małopolski, jak i Śląska, zostaną w przyszłości odkryte bogate złoża węgla kamiennego i rud metali, że w wyniku rewolucji przemysłowej rozmnożą się tam kopalnie i huty. Że wokół nich powstaną ludne miasta, i że to one w końcu staną się administracyjnym i w znacznym stopniu też kulturalnym sercem Śląska...
Tomasz Borówka

*Zachwycający pokaz fajerwerków na Nowy Rok w Katowicach ZOBACZ ZDJĘCIA
*Horoskop na 2013 rok ZOBACZ, CO MÓWIĄ KARTY
*.dziennikz&#8203
*Akt oskarżenia wobec matki Madzi z Sosnowca TRZY ZARZUTY