Powstania śląskie albo wojna domowa? O przekonywaniu przekonanych

Debata niewątpliwie potrzebna (i ciekawa), ale w premierowej odsłonie była tylko przekonywaniem przekonanych. Nie tędy droga. Żeby to przedsięwzięcie spełniło swoją rolę, musi zapewniać wymianę różnorodnych opinii.

Nasze starzyki zostały zmanipulowane

Tych zabrakło, bo na zaproszenie organizatorów spotkania, rybnickiego koła Ruchu Autonomii Śląska nie odpowiedzieli żadni przedstawiciele regionalnych organizacji i partii politycznych. Na widowni zasiedli więc niemal wyłącznie członkowie lub sympatycy RAŚ. Dlatego też argumenty o tym, dlaczego powstaniom bliżej do wojny domowej i rodzinnej zarazem niż patriotycznego zrywu ku Polsce, pozostały bez odpowiedzi i rzeczowej kontry. Jedyny zagorzały przeciwnik większości, Tadeusz Galisz, wyszedł z sali po kilkudziesięciu minutach.

CZYTAJ RELACJĘ Z DEBATY:
Śląska debata RAŚ w Rybniku. Temat? Powstania śląskie [RELACJA LIVE, ZDJĘCIA]

-Obecność tutaj mnie obraża - stwierdził. Wcześniej w emocjonalnym tonie krytykował działania autonomistów, którzy jego zdaniem zakłamują historię Górnego Śląska.

- Ja jestem wnukiem powstańca, a podróżując po świecie nabrałem pewnego poglądu o tym, co się na Śląsku stało. Tkwi we mnie przekonanie, że tych naszych starzyków zmanipulowano - odpowiadał Jan Wacowski. - Gdyby ludzie tacy, jak mój dziadek, który z flintą po hałdach latał, mogli pojechać w kieleckie, pod Lwów, zobaczyć jak tam ludzie żyją, to odezwałby się w nich elementarny rozsądek. Mój starzyk w Polsce z kopalni wyleciał, potem moi przodkowie klepali biedę na polskim Śląsku. Polacy obiecali im wspaniały kraj sprawiedliwości społecznej, którego nie było.

ZOBACZ KONIECZNIE:
TOP 10 haseł słownika śląskich pojęć kontrowersyjnych. Śląski słownik pojęć kontrowersyjnych. Heimat, gorol, zakończenie [FINAŁ]

Jedni i drudzy chcieli jak najlepiej dla Śląska

Skoro jesteśmy przy kwestiach ekonomicznych - część dyskusji poświęcona była właśnie tłu gospodarczemu powstań.
- I i II powstanie były wystąpieniami typowo socjalnymi. Za to III było wywołane, żeby przechylić szanse przejęcia perły, którą był Śląsk dla Polski. 100 lat temu Śląsk uważany za jeden z 3 najbardziej rozwiniętych ośrodków na świecie. To była walka, by wpływy nie szły na Zachód a na Wschód - mówił Marek Polok.

- Śląskie kopalnie nie miały zbytu na swój węgiel i stal w Polsce. Francuzom najbardziej zależało nie tyle żeby wzmocnić Polskę, ale osłabić Niemcy - dodawał prowadzący dyskusję Jan Lubos.

A co z tą wojną domową?

- Nie zaryzykowałbym takiej tezy. Ślązacy byli po jednej i po drugiej stronie, ale czy śląskość to osobna narodowość? - pytał Michał Brewczyk. - Moim zdaniem Ślązacy jako nacja są Polakami, którzy czasami, z różnych względów stali się Czechami, Niemcami, a czasem jak się trochę zdenerwują, to wtedy mówią, że gdyby Śląsk był wolnym państwem, to byłoby lepiej. Ślązacy etnicznie są Polakami i dlatego wybuchały te powstania.
- To co powiedzieć na źródła szwajcarskie, francuskie? Dokument z lat 60. opracowane przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż używają pojęcia "civil war in Upper Silesia", czyli wojna domowa na Górnym Śląsku. Społeczność międzynarodowa tak oceniła ten konflikt - kontrował Marcin Bartosz.

- Też jestem zdania, że to była wojna domowa - wtórował mu Lubos. - Ale Ślązacy walczący po obu stronach barykady chcieli jak najlepiej dla Górnego Śląska, tylko inaczej widzieli jego interes. Nie można mówić, że jedni byli dobrzy, a drudzy byli źli.
Wszyscy dyskutanci zgodzili się z oczywistym poglądem, że powszechna wiedza na temat powstań śląskich, ich genezy i skutków jest zatrważająco niska.

- W podręczniku do historii ten temat streszczony jest na małym fragmencie jednej strony. Tyle o powstaniach uczniowie dowiadują się przez dziewięć lat nauki - podkreślał Bartosz.

Jak powinna wyglądać ta dyskusja?

Choć nad merytorycznym przebiegiem debaty starał się panować prof. Roman Kochnowski z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, ta czasem zbaczała na manowce i zahaczała to o autonomię, to o centralistyczną politykę III RP, to pojęcie polskiej i pruskiej okupacji Górnego Śląska, to kondycję polskiego patriotyzmu. W pewnym momencie prof. Kochnowski zażartował, że Ślązacy powinni brać przykład z ich patronki. - Tylko święta Jadwiga potrafiła jednocześnie być Ślązaczką, Niemką i Polką, nie wchodąc z nikim w konflikt - zaznaczał naukowiec.

Ważniejsza od porządku dyskusji jest jednak jej reprezentatywność, a ta piątkowa, jeśli idzie o odzwierciedlanie poglądowych różnic w tzw. debacie publicznej o Śląsku, reprezentatywna z całą pewnością nie była.

Za miesiąc kolejne spotkanie poświęcone kwestii istniejącego lub domniemanego narodu śląskiego. Bez udziału środowisk przeciwnych poglądom RAŚ, zainteresuje ono tylko miejscowych koneserów, a jego znaczenie ograniczy się do przelotnej awantury w internecie. To byłaby zmarnowana szansa.

Powstania: wojna domowa, czy walka o powrót do Macierzy? Podyskutuj z autorem

*POGODA NA WRZESIEŃ 2013
*Koszmarny wypadek w Jasienicy: Jechał pod prąd i zginął w płomieniach [ZDJĘCIA +18]
*MISS POLKA 2013: Najpiękniejsze dziewczyny Polski wybrane! [ZOBACZ ZDJĘCIA]
*Kolejka Elka już działa! Zobacz całą trasę z lotu ptaka [ZDJĘCIA+ WIDEO]