Rewitalizacja Odry i Kanału Gliwickiego – w województwie śląskim zostaną zrealizowane dwie duże inwestycje

Realizacja dwóch dużych inwestycji związanych z szeroko zakrojoną rewitalizacją Odry, została ogłoszona podczas spotkania, które odbyło się 19 lipca na terenie Śluzy Łabędy w Gliwicach. Pierwsze z planowanych zadań zostanie zrealizowane na Kanale Gliwickim.

Marcin Jarzyński z Wód Polskich wyjaśnia, że w ostatnich latach gruntowny remont przeszły śluzy w Łabędach, na Dzierżnie i w Rudzińcu, zmodernizowano również inne obiekty hydrotechniczne przy Kanale Gliwickim. Pozostała modernizacja samego kanału.

- Ubezpieczenia brzegowe od czasu powstania kanału nie były modernizowane, są bardzo zniszczone. Kanał częściowo jest wykonany w wykopie, częściowo w nasypie i widzimy punktowe, bardzo duże ucieczki wody. Naszym celem jest odnowienie tych ubezpieczeń brzegowych narzutem kamiennym i uszczelnienie ich – szczegóły inwestycji przybliża Marcin Jarzyński.

Na tym zakres prac na Kanale Gliwickim nie kończy się. Jak dodaje wojewoda Jarosław Wieczorek, szlak wodny, który został wybudowany w latach 30-tych wymaga nie tylko inwestycji uszczelniających. Na dwóch sekcjach Kanał Gliwicki zostanie odmulony i pogłębiony, by przywrócić jego pierwotny stan.

Bardzo istotną częścią, zarówno dla Kanału Gliwickiego, jak i zasilającej kanał rzeki Kłodnica, jest zbiornik Dzierżno Duże, który powstał w latach 50-tych i jest już mocno wyeksploatowany. Z tego powodu druga inwestycja zostanie zrealizowana właśnie na Dzierżnie.

- Zbiornik zostanie gruntownie wyremontowany, jego brzegi również zostaną uszczelnione. Dzięki temu podniesie się poziom wody, a retencja zwiększy się aż o 20 mln metrów sześciennych wody. Wyremontowane również będą wszystkie zapory stanowiące o bezpieczeństwie wodnym nie tylko powiatu gliwickiego, a również całego Śląska – podkreśla wojewoda Wieczorek.

Na przebudowę zbiornika zostanie przeznaczonych ponad 350 mln zł, rewitalizacja Kanału Gliwickiego będzie kosztować ok. 110 mln złotych.

Obie inwestycje, które zostaną zrealizowane na Kanale Gliwickim i zbiorniku Dzierżno Duże, wynikają z zapisów ustawy o rewitalizacji rzeki Odry. Celem ustawy jest zapewnienie odpowiednich zasobów wodnych i poprawę jakości wody w rzece Odrze. Ten cel będzie realizowany między innymi dzięki inwestycjom mającym poprawić lub przywrócić właściwe funkcjonowanie środowiska naturalnego, wśród których znajduje się renaturyzacja i budowa piętrzeń wodnych.

- Inwestycje, które prowadzimy, zarówno w zakresie retencji, jak i oczyszczania ścieków, wymagają znacznego przyspieszenia. Odra od 70 lat przyjmuje wszystkie ścieki, również przemysłowe. Stąd zaistniała konieczność stworzenia tej ustawy – wyjaśnia Janusz Wrona, zastępca prezesa Wód Polskich ds. usług wodnych.

Zapisy ustawy zapewnią również wsparcie finansowe dla tych inwestycji, pozwolą na przesądzenie o pierwszeństwie realizacji lub ich dofinansowania określonych inwestycji. Zadania realizowane w ramach ustawy obejmą Odrę oraz jej zlewnię.

- To duża szansa dla samorządów na budowę oczyszczalni ścieków, sieci kanalizacyjnych. Gminy będą mogły aplikować o budowę lub modernizację tych obiektów – zaznacza Jarosław Wieczorek.

Wojewoda wyjaśnia, że ustawodawca założył pewne ułatwienia i uprawnienia pozwalające na szybszą i łatwiejszą realizację poszczególnych inwestycji.

- Ustawa zakłada realizację inwestycji w latach 2024-2030. Jeżeli sejm, senat i pan prezydent przychylnie podejdą do ustawy, pierwsze środki pojawią się już w przyszłym roku i pierwsze prace będą mogły ruszyć. Zależy nam na czasie, szybkość działania jest absolutnie bezwzględna – podkreśla wojewoda.

Nowe przepisy przewidują również większą kontrolę nad ilością i jakością zrzutów wód do Odry i jej zlewni. Anna Wiśniewska, dyrektor Departament Usług Wodnych Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, wyjaśnia, że zapisy zawarte w dokumencie przyniosą rezultaty w perspektywie kilku lat.

- W ciągu siedmiu lat podmioty odprowadzające ścieki, zdefiniowane, jako ścieki o podwyższonym zasoleniu, będą musiały ograniczyć ich odprowadzanie. Ograniczyć ilościowo lub doprowadzić je do granicy, która jest dopuszczalna środowiskowo – mówi Anna Wiśniewska.

Dyrektor Wiśniewska podkreśla, że to bardzo ważne zapisy. Z jednej strony mają promować zakłady wprowadzające określone rozwiązania, a z drugiej wprowadzające sankcje finansowe dla zakładów, które nie dostosują się do nowych przepisów. Kary będą nakładane po 2023 roku.

- Wprowadzone również zostały przepisy, na których Wodom Polskim bardzo zależało. Pozwolą one urealnić kary za przestępstwa środowiskowe, wprowadzono kary administracyjne za korzystanie z wód bez odpowiedniej zgody wodno-prawnej. Będą bardzo dotkliwe, mogą sięgnąć nawet 1 mln złotych – ostrzega Anna Wiśniewska.

Kolejną nowością jest utworzenie Inspekcji Wodnej – organu, który pozwoli na skuteczniejsze wykrywanie przestępstw środowiskowych. Akcja wykrywania i czasowego zamykania nielegalnych wylotów do rzek prowadzona jest przez Wody Polskie od marca 2023. Dotychczas znaleziono i zamknięto aż 196 takich wylotów.