Szymon Szymankiewicz zdobył Złoty Medal na Biennale Plakatu. Pieniędzy nie dostanie. - To rodzaj cenzury ekonomicznej - mówi

Złoty Medal w ramach Biennale Plakatu Polskiego w tym roku zdobyła praca Szymona Szymankiewicza.

Nosi tytuł „Loading". Na plakacie jest fragment swastyki na białym tle. Pozostała część przykryta jest czerwoną poświatą. Na dole widnieje niewielki napis „Loading", czyli po polsku „Ładowanie" (słowo używane przy ładowaniu się programów w komputerze). Praca ma zwrócić uwagę na budzenie się nazistowskich nastrojów w Europie. Jest artystycznym sprzeciwem wobec tego faktu.

Zwycięzca miał odebrać także nagrodę finansową w wysokości 10 tysięcy złotych. Marszałek województwa śląskiego zdecydował się jednak wycofać z przyznania tej nagrody.

PISALIŚMY O TYM:

Zdobył Złoty Medal. Nagrody pieniężnej nie będzie

Rozmowa z Szymonem Szymankiewiczem

Kiedy dotarło do pana, że plakat wywołał takie zamieszanie i zawirowania w konkursie?

O całej sprawie dowiedziałem się w trakcie weekendu z Facebooka, gdzie członkini jury biennale prof. Irma Kozina opublikowała list otwarty do marszałka Jakuba Chełstowskiego w sprawie odebrania mi nagrody finansowej. Bardzo jej za to dziękuję, to przyzwoity i odważny gest, ważny również do ochronienia Biennale Plakatu Polskiego przed kolejnymi naciskami politycznymi. Po liście prof. Koziny, dziennikarze odezwali się do mnie i do Urzędu Marszałkowskiego. Z medialnych wypowiedzi rzecznika urzędu, pana Gruszki, dowiedziałem się o rzekomych powodach odebrania mi nagrody. Niestety, w tej sprawie nie skontaktowali się ze mną oficjalnie organizatorzy biennale ani sam urząd, co uważam za nieeleganckie i tchórzliwe.

Jak odbiera pan decyzję marszałka o wstrzymaniu wypłaty nagrody?

To rodzaj cenzury ekonomicznej. Urzędnik samorządowy postanowił odebrać mi nagrodę finansową, by w ten sposób dać artystom wyraźnie do zrozumienia: ta władza nie chce, żebyście podejmowali takie tematy. Nie chcemy prac przestrzegających przed faszyzmem i nacjonalizmem. Nie będziemy ich finansować. Nie twórzcie ich, nie zgłaszajcie na konkursy, nie proponujcie na wystawy w publicznych galeriach, bo się to wam nie opłaci. Intencją tego sygnału jest to, by tematyka antyfaszystowska i antyrasistowska zniknęła z przestrzeni publicznej i z obiegu sztuki. A przynajmniej sprzed oczu marszałka i jego wyborców. Nie zgadzam się na to. Uważam, że marszałek złamał publiczne przyrzeczenie nagrodzenia finansowo laureata Złotego Medalu biennale, kiedy okazało się, że to ja nim zostałem. Jeśli marszałek nie wycofa się z tej decyzji, podejmę w tej sprawie kroki prawne.

Decyzja miała być związana "ze wzrostem kosztów operacyjnych, nieprzewidzianymi wydatkami w jednostkach kultury, a co za tym idzie koniecznością zwiększenia finansowania jeszcze w tym roku działalności Teatru Śląskiego, Biblioteki Śląskiej i Muzeum Górnictwa Węglowego".

Kłamać trzeba umieć, by przy okazji kłamstwa się nie ośmieszyć. Tej umiejętności komuś zabrakło. Nie ma chyba nikogo, kto uwierzyłby w oficjalną, urzędową wersję. Każda z tych instytucji dostanie teraz 3333 zł, bo tyle mogą uzyskać po podzieleniu mojej nagrody? To pomoże im przetrwać do końca roku? Jeśli tak, to trzeba się bać o kulturę na Śląsku. Jeśli sytuacja finansowa jest tak dramatyczna, że 3333 zł rozwiąże jakiś problem teatru, czy biblioteki, to proponuję, by marszałek również umniejszył swoją pensję o 3333 zł i w każdym miesiącu przyszłego roku uratował byt jakiejś podległej mu instytucji.

Jakie intencje towarzyszyły panu przy pracy nad konkursowym plakatem?

Plakat opublikowałem 27 stycznia na Facebooku, po wydarzeniach w Auschwitz-Birkenau. Tego dnia, w rocznicę wyzwolenia obozu, Piotr Rybak, skazany wcześniej za spalenie kukły Żyda we Wrocławiu, zorganizował prowokacyjny przemarsz nacjonalistów ulicami Oświęcimia. Poczułem wtedy kolejny symptom odradzających się tendencji faszystowskich. Smutnym kontekstem decyzji marszałka z PiS jest fakt, że kilka dni temu, również w Katowicach, prokuratura kontrolowana przez ministra sprawiedliwości z rządu PiS, umorzyła śledztwo w sprawie wieszania na szubienicach portretów polityków opozycji. Nawoływanie do wieszania i mordowania zawsze zaczyna się w sferze symbolicznej, dopiero później staje się realne. Najpierw pojawiają się symbole, potem giną ludzie. Przed tym przestrzega mój plakat. Rolą sztuki jest zauważanie, pokazywanie i komentowanie tego, czego wielu nie widzi, albo nie chce dostrzec. W wierszu "Państwa faszystowskie" Wiktor Woroszylski pisał, że w krajach faszystowski też słońce wschodziło na niebie, krowy dawały mleko, ludzie się zakochiwali i odpoczywali po pracy, ale nadal były to państwa faszystowskie. To jest ten rodzaj zła, które do rzeczywistości sączy się powoli, a potem zalewa ją z taką siłą, że nie da się go już zatrzymać.

Jaki wniosek dla siebie wyciągnął pan po tej sytuacji?

Duch oporu w narodzie nie ginie. Jestem poruszony tym, że ludzie skrzyknęli się w internecie, by zrzucić się na nagrodę, którą odebrał mi marszałek. Takie wsparcie zobowiązuje mnie, jako artystę, bym nic w swojej twórczości nie zmieniał, nadal podejmował niewygodne, ważne tematy.