Tydzień żywności: naukowy monitoring tego, co dzieci jedzą w stołówkach

- Spożywanie posiłków to nie tylko absolutnie podstawowa potrzeba biologiczna, ale również kwestia wysokiej jakości życia, kształtowana od najmłodszych lat. Dlatego tak ważna jest jakość produktów spożywczych, które dzieci jedzą w szkolnych i przedszkolnych stołówkach, a którym przyjrzeliśmy się w naszych badaniach – mówi kuratorka Tygodnia żywności dr Katarzyna Brukało, dietetyczka kliniczna i specjalistka zdrowia publicznego z Zakładu Polityki Zdrowotnej na Wydziale Zdrowia Publicznego w Bytomiu w Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach.

Jednymi z głównych celów projektu Best Re-MaP „Healthy Food for a Healthy Future” (https://bestremap.sum.edu.pl) były bowiem monitoring i analiza jakości produktów spożywczych zamawianych do szkolnych i przedszkolnych stołówek w ramach zamówień publicznych.

Jak tłumaczy dr Katarzyna Brukało, polskie przepisy w tym zakresie są bardzo ogólne. - Możemy w nich przykładowo przeczytać, że codziennie na talerzach dzieci powinny pojawić się co najmniej dwie porcje mleka lub produktów mlecznych. Tylko że nie wiemy nic o ich jakości. O tym, czy będą to np. jogurty z mlekiem w proszku, czy tylko z mlekiem i kulturami bakterii decyduje osoba, który składa zamówienie publiczne – tłumaczy koordynatorka projektu na SUM.

W tym celu zespół badaczy z SUM przeanalizował ponad 1000 zamówień publicznych, które były realizowane w Polsce w latach 2022–2023. Okazało się, że tylko w 37 proc. z nich pojawiły się jakiekolwiek kryteria np. że jogurt ma mieć określoną kaloryczność czy skład.

Efektem pracy badaczy są szczegółowe raporty (https://bestremap.sum.edu.pl/wyniki) oraz bezpłatny podręcznik (https://bestremap.sum.edu.pl/przewodnik) z naukowo opracowanymi: kryteriami zrównoważonych zamówień publicznych, kryteriami jakościowymi produktów spożywczych oraz wskazówkami dotyczącymi profesjonalnych procedur zakupowych. – Publikacja jest nieocenionym źródłem wiedzy dla wszystkich zainteresowanych tematem zakupu żywności dla instytucji publicznych, takich jak placówki edukacyjne czy opieki społecznej – wskazuje dr Katarzyna Brukało.

Badania naukowców z SUM będą kontynuowane w kolejnym europejskim projekcie pod akronimem JA-PreventNCD, w którym Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach jest głównym partnerem. Celem tej inicjatywy są działania mające zredukować choroby przewlekłe i onkologiczne oraz poprawić ich wykrywanie i monitorowanie (https://sum.edu.pl/pl/wiadomosci/ogolne/sum-glownym-partnerem-w-najwiekszym-europejskim-projekcie-onkologicznym).

Z żywnością powiązany jest również temat jej (nie)marnowania, czego przykładem są takie inicjatywy jak lodówki społeczne (dzięki wolontariuszom trafia do nich żywność o krótkim terminie ważności, z której mogą skorzystać potrzebujący). Dr Grzegorz Głupczyk z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego przekonuje, że profilaktykę społeczną, którą zajmuje się w swojej pracy naukowej (https://wydawnictwo.us.edu.pl/node/27643), można połączyć z ideą foodsharingu.
 
- Trzonem obu zagadnień jest edukacja i wolontariat. W idei foodsharingu widzę jeszcze jedną, dodatkową przestrzeń do zaangażowania osób nieletnich w prace na rzecz własnej społeczności lokalnej. W ten sposób można połączyć ideę sprawiedliwości naprawczej z budowaniem świadomości społecznej w wielu obszarach – wskazuje dr Grzegorz Głupczyk.

Pełny program Tygodnia żywności tutaj: https://us.edu.pl/tydzien-zywnosci-w-miescie-nauki-22-28-stycznia-2024/