Warto Sprawdzić, jakie są nowości w FGŚP

5 września 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, która w istotny sposób zmieniła zasady wypłaty świadczeń ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz dochodzenia zwrotu jego należności, określone w ustawie z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.
Ustawą nowelizującą zdecydowanie korzystniej dla beneficjentów Funduszu uregulowano tzw. okresy referencyjne, czyli te pomiędzy datą ustania stosunku pracy osoby uprawnionej a datą niewypłacalności pracodawcy, decydujące o możliwości wypłaty świadczeń.

Dotychczasowe okresy 9 miesięcy pomiędzy datą ustania stosunku pracy a dniem niewypłacalności pracodawcy wydłużono do 12 miesięcy, i to zarówno w przypadku wypłat wynagrodzeń, jak i należności z tytułu odpraw pieniężnych, ekwiwalentów za urlop wypoczynkowy (należnych od 5 września br. zarówno za rok ustania stosunku pracy, jak i rok poprzedni) oraz odszkodowań z art. 361 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Inaczej określono także w ustawie moment, według którego Fundusz oblicza maksymalną wysokość miesięczną poszczególnych wypłacanych świadczeń, gdyż aktualnie istotna jest wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego na dzień złożenia wykazu bądź wniosku, a nie na dzień wypłaty świadczeń.

W zasadzie bez istotnych zmian w znowelizowanej ustawie przedstawia się nabycie uprawnienia do zaliczek na poczet niezaspokojonych należności pracowniczych, które wypłacane będą albo na podstawie wniosków indywidualnych pracowników w przypadku tzw. faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę, albo na podstawie wykazów składanych przez pracodawców w okresie od dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości do dnia wydania przez sąd postanowienia w sprawie.

Niemniej jednak kluczowe znaczenie z punktu widzenia ochrony interesów pracowników i byłych pracowników będzie miało zapewne uchylenie art. 8a ustawy, który w dotychczasowej wersji zawierał regulację zaliczek w sytuacji faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę, a który był przez orzecznictwo, w tym Sądu Najwyższego, uznawany jako kreujący dodatkową przesłankę niewypłacalności i stosowany nie tylko do wypłaty zaliczek, ale i wszystkich świadczeń. W województwie śląskim przykładowo była to najczęstsza przesłanka, na podstawie której sądy pracy, rozpoznające odwołania od odmownych rozstrzygnięć FGŚP, uznawały prawo wnioskodawców do wypłaty należności.

Z tego względu uchylenie art. 8a ustawy z całą pewnością znacznie ograniczy liczbę przypadków, w których możliwa będzie wypłata niezaspokojonych należności pracowniczych.

Wraz z powyższymi zmianami ustawodawca zdecydował się także na skrócenie terminu uprawniającego do złożenia w sądzie pracy odwołania od rozstrzygnięcia Funduszu. Do 4 września 2017 r. ustawa nie przewidywała terminu na złożenie takiego odwołania, a aktualnie przewiduje, że termin ten wynosi jedynie 30 dni od otrzymania rozstrzygnięcia.

Bardzo istotne z punktu widzenia stosowania powyższych regulacji okazały się zapisy art. 3 ustawy nowelizującej, który przewiduje, że w przypadku zaistnienia przed dniem 5 września 2017 r. niewypłacalności pracodawcy z art. 3 - 8a ustawy, należy zastosować przepisy w dotychczasowym brzmieniu. Oznacza to w praktyce, że w przypadku wystąpienia niewypłacalności przed dniem 5 września br. zastosowanie znajdą zatem przepisy dotychczasowe, bez względu na datę złożenia wniosku o wypłatę świadczeń. Z kolei w przypadku, gdy niewypłacalność nie wystąpiła albo wystąpiła w okresie przypadającym od dnia 5 września 2017 r., podstawą rozpatrzenia wniosku bądź wykazu będą przepisy w znowelizowanym brzmieniu.

Do dnia dzisiejszego nie zostały jeszcze wydane akty wykonawcze na podstawie znowelizowanych przepisów, niemniej jednak dotychczasowe przepisy wykonawcze zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych, nie dłużej niż 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Oznacza to w praktyce, że do czasu wydania nowych przepisów wykonawczych do ustawy nie ulegają zmianie wzory wniosków i wykazów dotyczące wypłaty świadczeń ze środków FGŚP.

Ustawa nowelizująca wprowadziła także zmiany w zakresie dochodzenia zwrotu należności FGŚP, w szczególności doprecyzowała zapisy ustawy mówiące o podmiotach, od których możliwe jest dochodzenie roszczeń z tytułu wypłaconych świadczeń. Najistotniejsza zmiana dotycząca tych zadań FGŚP polega jednak na przywróceniu ustawowego zwolnienia Funduszu od kosztów sądowych w sprawach cywilnych, co pozwoli na wygenerowanie znacznych oszczędności w tym zakresie i bez wątpienia ułatwi realizację obowiązków windykacyjnych.

Wydłużenie okresów referencyjnych z całą pewnością wychodzi naprzeciw oczekiwaniom pracowników niewypłacalnych przedsiębiorców i wpływie na zwiększenie ilości wypłacanych przez Fundusz świadczeń. Z kolei jednak uchylenie art. 8a z ustawy i w konsekwencji usunięcie możliwości wypłat niezaspokojonych należności pracowniczych na podstawie przesłanki faktycznego zaprzestania działalności, jakkolwiek bez wątpienia zwiększy pewność obrotu prawnego, usuwając wszystkie wątpliwości interpretacyjne związane z dotychczasowym stosowaniem tego przepisu, to jednak zawęzi katalog niewypłacalności pracodawcy, w których możliwa jest wypłata niezaspokojonych należności.