Z Dariuszem Walerjańskim, historykiem i

Międzynarodowe Centrum Dokumentacji i Badań nad Dziedzictwem Przemysłowym dla Turystyki już mamy. Czy istnieją gdzieś podobne organizacje?

To pierwsza taka instytucja na świecie. Wcześniej nikt nie pomyślał o tym, żeby wykorzystać poprzemysłowe dziedzictwo i stworzyć ośrodek, który będzie wykonywał niezależne badania i analizy dla turystyki. Istnieją podobne ośrodki, ale o wąskiej specjalizacji, ukierunkowane lokalnie i tematycznie.

Czym będziecie się zajmować?

Stworzeniem bazy danych o funkcjonujących już zabytkach przemysłu i ciekawych obiektach techniki w Polsce, Europie i na świecie. Każdy obiekt będzie miał kartę ewidencyjną zawierającą jego pełną nazwę i krótką historię. Zostanie opisany w językach polskim i angielskim. Potem z pomocą ekspertów wytypujemy obiekty, które znajdą się na Światowej Liście Zabytków Poprzemysłowych dla Turystyki. Ostateczną decyzję, który obiekt znajdzie się na tej liście podejmie Światowa Organizacja Turystyki w Madrycie (UNWTO).

Część zabytków techniki figuruje na liście UNESCO. Jaki jest zatem sens tworzenia drugiej listy?

Światowa Lista Zabytków Poprzemysłowych dla Turystyki powstaje niezależnie od listy UNESCO. Nie ma być wobec niej konkurencją, a raczej jej branżowym odpowiednikiem.

Jakie kryteria musi spełnić obiekt, żeby trafić na listę?

Musi stanowić wybitne osiągnięcie twórczego geniuszu, ludzkiej myśli, mieć znaczące wartości dla danej epoki czy kręgu kulturowego, rozwoju techniki, być unikalnym i wyjątkowym świadectwem tradycji, cywilizacji technicznej. I, co najważniejsze, musi być autentyczny, czyli nie być rekonstrukcją.

Ile zabytków znajdzie się na waszej liście?

Na świecie takich zabytków jest kilkanaście tysięcy, ale ile dokładnie, trudno teraz powiedzieć, bo nikt ich nigdy nie liczył.

A jakie światowe poprzemysłowe zabytki, pana zdaniem, powinny na liście UNWTO się znaleźć?

Na pewno kopalnie brytyjskiej Kornwalii, most tekowy w Mandalay. Ten most ma ponad 1 km długości i pochodzi z XIX w. Umieściłbym na liście kopalnię węgla w Lota w Chile z niesamowitymi podwodnymi tunelami, a także Muzeum Kapitolińskie w Rzymie, gdzie w murach dawnej elektrociepłowni można oglądać rzymskie posągi.

A jakie śląskie zabytki mają szansę na niej figurować?

Gliwicka radiostacja, która jest zbyt mało eksploatowana turystycznie, zabytkowa kopalnia węgla kamiennego Guido w Zabrzu, skansen górniczy Królowa Luiza, sztolnia Czarnego Pstrąga z kopalnią srebra w Tarnowskich Górach. Na Śląsku ciągle nie doceniamy dziedzictwa przemysłowego. Nie mamy takiej fascynacji, jak mieszkańcy innych regionów Polski, którzy do nas przyjeżdżają i autentycznie są naszymi zabytkami zachwyceni. Wolą przyjechać do Zabrza i zjechać klatką górniczą 170 m pod ziemię niż wylegiwać się na plaży.

W jaki sposób turysta będzie mógł sprawdzić, czy zabytek jest na liście UNWTO?

Baza danych zostanie przeniesiona do internetu. Na stronie UNWTO gotową listę na pewno będzie można swobodnie przeglądać.

Zabytki przemysłowe są w wielu miastach regionu, a ośrodek powstał jednak w Zabrzu. Dlaczego?

Zabrze już bardzo dużo zrobiło dla promowania i chronienia zabytków poprzemysłowych. Świadczy o tym liczba turystów z całego świata, którzy zdążyli zwiedzić m.in. kopalnię Guido. To nowe centrum jest także rezultatem międzynarodowych konferencji, jakie w Zabrzu odbyły się na temat ratowania i wykorzystania przemysłowego dziedzictwa dla celów turystycznych. Za Zabrzem przemawiają również fakty historyczne. W tym mieście powstała w 2 poł. XVIII w. pierwsza państwowa pruska kopalnia Królowa Luiza, a w 1981 roku Muzeum Górnictwa Węglowego. Przemysł szybko znika i zabytki zaczną ponownie żyć wtedy, gdy zostaną uruchomione dla turystów. Każdy zabytek jest swoistym brylantem, który należy chronić.