Złodzieje obrazów. Felieton Mark Szołtyska, historyka, znawcy Śląska

Wracając jednak do obrazów, to klasycznym przykładem roli drugo planu jest przechowywany w Krakowie obraz Leonarda da Vinci a na nim jakieś zwierzątko futerkowe. Nawet obraz ten nazywany jest „Damą z łasiczką“, choć istnieje dyskusja, czy to jest łasiczka, fretka, tchórzofretka czy gronostaj.

Ale proszę zwrócić uwagę, że niewielu interesuje portretowana kobieta, bo ciekawość skupia się na owym zwierzątku, na z pozoru nieistotnym futrzaku, jako na bohaterze drugoplanowym. Mówi się też, że ta łasiczka „skradła ten obraz“.

Takich złodziejaszków, skradających uwagę oglądających jest więcej. Podobnie też jest z obrazem Jana Vermeera „Dziewczyna z perła“ – gdzie mało kto przygląda się dziewczynie, bo wzrok skrada stosunkowo niewielka perła. Natomiast na obrazie Albrechta Duerera widzimy Madonnę, Dzieciątko Jezus, cztery anioły, a złodziejem uwagi jest niewielki drugoplanowy ptaszek – czyżyk, który przysiadł na lewej ręce Dzieciątka. Ot, złodziejaszek!

Zajmijmy się jednak drugoplanowością umieszczonej obok fotografii. Jest ona z pozoru zwykła i mało ciekawa. Zdjęcie to zrobiono około 1925 roku w jednej z podgliwickich wsi. W tle jest stary dom kryty strzechą, a przed nim śląska rodzina. Wyglądają bardzo typowo. Mężczyzna w galotach, weście i koszuli bez kołnierza, czyli z lemcem. Obok siedzi żona w śląskim stroju, trzymając małe dziecko w hazuczce, czyli dziecięcej koszuli. Na lewo zaś trzy córki w kieckach. Wszyscy maja buty, czyli rodzina nie należy do biednych. Charakterystyczna też nie jest ilość osób, bo w tamtejszych czasach posiadanie czwórki dzieci to ani rodzina małodzietna, ani wielodzietna, ale ówczesny standard.

Powinno więc być to zdjęcie całkowicie nieciekawe, gdyby nie jeden bohater, a właściwie bohaterka drugoplanowa. A chodzi tutaj o gęś, widoczną po prawej stronie pod płotem. Dzięki niej wiemy nie tylko, że zdjęcie zrobiono jesienią – bo to widać po wielkości gęsi, ale też możemy to zdjęcie jakoś nazwać – „Portret śląskiej rodziny ukradziony przez gęś“.