Chełm Śląski: Oddali hołd ofiarom I powstania śląskiego. Zobaczcie zdjęcia

Cztery jednakowe groby z tą samą datą śmierci - 20 sierpnia 1919 - na chełmskim cmentarzu zawsze przykuwały uwagę. Najpierw były to skromne mogiły z niewielkimi brzozowymi krzyżami, potem pojawiły się tam okazalsze nagrobki połączone we wspólną mogiłę. Całość została poddana teraz renowacji przez Instytut Pamięci Narodowej.

Od 102 lat spoczywają tu Jan Buzdygon, Franciszek Mańkut, Maria Pientok i Jan Turek. Nie wiemy, ile mieli lat, nie ma dat urodzin. Jest tylko data śmierci, jak już powiedzieliśmy: 20 sierpnia 1919. W trzecim dniu I powstania śląskiego. Ale to nie byli powstańcy, jak zapewniali starzy mieszkańcy Małego Chełmu. To byli niewinni ludzie z domu, z okolic którego padły strzały. I wtedy Niemcy odpowiedzieli rozstrzelaniem wspomnianych osób, które nie miały nic wspólnego z powstaniem. Taka wersja, przekazywana z pokolenia na pokolenie, przetrwała w pamięci mieszkańców Chełmu Małego.

Potwierdza to notka nadesłana z IPN-u, gdzie czytamy m.in.

Chełm Śląski jest jedną z polskich miejscowości naznaczoną krwią przelaną w czasie walki o powrót Górnego Śląska do Macierzy. W czasie I powstania śląskiego powstańcy zaatakowali miejscowy posterunek Grenzschutzu, licząc na zdobycie broni. Bojownicy pochodzący z Chełmu Śląskiego brali także udział w ataku na dwór w Kopciowicach. Akcje te sprowadziły na chełmian krwawy odwet. Niemcy rozstrzelali między innymi cztery osoby zamieszkujące w/w miejscowość, a z których domu prowadzony był ostrzał.

Te cztery osoby to wspomniani Jan Buzdygon, Franciszek Mańkut, Maria Pientok i Jan Turek, ofiary I powstania śląskiego. We wtorek, 24 sierpnia 2021, uczczono ich pamięć.

Kwiaty zostały złożone także na innej mogile. Mogile, która zwraca uwagę taką inskrypcją:

Bóg go zesłał, Ojczyzna wezwała. Przyszedł, nie znali go i padł jako powstaniec śmiercią bohaterską w walce z Niemcami w sierpniu 1919 roku. Spoczywaj w Bogu. Cześć Tobie.

Pomnik ten ufundował Związek Powstańców Śląskich w sierpniu 1934 r. Podczas wtorkowej uroczystości oddano też hołd pamięci Piotra Wadasa, weterana walk o wolność i niepodległość Polski, którego grób oznaczono znakiem „Tobie Polsko”.

Jak podaje IPN, Piotr Wadas (9.05. 1903-15.10.1949) służył w 8, a później 6 pułku pszczyńskim, II baonie, V kompanii. Uczestniczył w III powstaniu śląskich. Brał udział m.in. w walkach w rejonie Starego Koźla w dniach 7-9 maja 1921 r. oraz w walkach w rejonie Góry Świętej Anny w dniach 21-22 maja 1921 r., za co otrzymał Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości i Śląski Krzyż Powstańczy.

Uroczystości w kościele i na cmentarzu prowadził ks. Piotr Guzy, proboszcz parafii Trójcy Przenajświętszej w Chełmie Śląskim.