Ciąża nie szkodzi pracy. Pracodawca nie może wypowiedzieć lub rozwiązać umowy o pracę

Sprawa demografii i zbyt małej liczby rodzących się w Polsce dzieci, spędza rządzącym sen z powiek. Gdyby jednak zapytać młode kobiety, dlaczego coraz później decydują się na macierzyństwo i na kolejne dziecko, odpowiedzą, że przede wszystkim nie chcą stracić pracy. Dla nikogo nie jest przecież tajemnicą, że niektórzy pracodawcy, oczywiście nieoficjalnie i w sposób trudny do udowodnienia, wymuszają na młodych pracownicach deklaracje, że nie będą rodziły dzieci i odsuną w czasie macierzyństwo. Inaczej mogą pożegnać się z etatem. Dlatego takie listy, jak cytowany obok, wcale nie są rzadkością.

- Jestem zatrudniona w prywatnej firmie na umowie o pracę na czas określony. Ostatnio zorientowałam się, że jestem w ciąży. Kiedy mogę o tym powiedzieć pracodawcy? Czy to prawda, że ochrona przed zwolnieniem zaczyna się dopiero po upływie 3 miesięcy ciąży? - pyta Czytelniczka. Na pytania odpowiada Michał Podsiedlik z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach.

Ochrona pracownic w ciąży

Warto podkreślić, że kobiet w ciąży nie wolno zatrudniać między innymi:
- w godzinach nadliczbowych,
- w porze nocnej,
- przy pracach w pozycji wymuszonej,
- w pozycji stojącej (łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej),
- do prac w mikroklimacie zimnym, gorącym lub zmiennym,
- do prac w hałasie i drganiach,
- do prac przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę itp.
- Co istotne, powyższe regulacje, o których tu mówimy, odnoszą się wyłącznie do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Nie znajdą więc one zastosowania wobec umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia - podkreśla Michał Podsiedlik, rzecznik prasowy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach.

Im wcześniej, tym lepiej

Termin złożenia dokumentu o ciąży jest dowolny, ale im wcześniej kobieta go złoży, tym szybciej pracodawca zacznie respektować przywileje przysługujące jej z faktu ciąży.

Nasz ekspert wyjaśnia: Ochrona ciąży od początku

Michał Podsiedlik, rzecznik prasowy OIP w Katowicach:

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy, a reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Uwaga! Są jednak wyjątki.

Wyjątek to umowa o pracę na okres próby, który nie przekracza jednego miesiąca. Oznacza to, że ochrona przed wypowiedzeniem rozpoczęła się z momentem zajścia przez Czytelniczkę w ciążę. Co istotne, w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że pracownica, która początkowo nie kwestionowała wypowiedzenia umowy, może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną, gdy po dokonaniu wypowiedzenia okazało się, że jest w ciąży lub gdy w okresie wypowiedzenia zaszła w ciążę (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.03.2001 r., I PKN 330/00, OSNP 2003/1/11).

Przykład:
Pracodawca wręczył pani Alicji wypowiedzenie umowy o pracę. W trakcie biegnącego wypowiedzenia pracownica - w wyniku przeprowadzonych badań lekarskich - dowiedziała się, że w dniu wręczenia wypowiedzenia była w ciąży. Następnie poinformowała o tym fakcie pracodawcę, który ma wówczas obowiązek wycofać wypowiedzenie.

Natomiast stopień zaawansowania ciąży ma znaczenie w kwestii przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu.
Umowa o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która ulegałaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega bowiem przedłużeniu do dnia porodu.
Wyjątek stanowi tu umowa o pracę zawarta na czas zastępstwa pracownika. Warto podkreślić, że chodzi tu o tzw. miesiące księżycowe, których długość jest równa 28 dniom (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.12.2002 r., I PK 33/02, OSNP 2004/12/204).

Niestety, z treści pytania nie wynika, w którym miesiącu ciąży jest Czytelniczka i do kiedy została zawarta umowa. Jeżeli ostatni dzień trwania umowy przypadałby na 4. miesiąc księżycowy (bądź 13. tydzień, bądź 85. dzień) ciąży (ewentualnie późniejszy), wówczas umowę o pracę z mocy prawa przedłuża się do dnia porodu. Przy mniej zaawansowanym stanie ciąży pracodawca nie ma obowiązku przedłużania umowy.

Przykład:
Pani Aleksandra jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony do 31 grudnia 2014 r. W dniu zakończenia umowy jest już w 5. miesiącu ciąży. Oznacza to, że umowa ta przedłuża się z mocy prawa do dnia porodu. Gdyby natomiast 31 grudnia 2014 r. pracownica była w 3. miesiącu ciąży (bądź wcześniejszym), to taka umowa rozwiąże się w tym właśnie dniu.

Podstawa prawna:

• art. 177 i 178 Kodeksu pracy
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10.09.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. nr 114, poz. 545 z późniejszymi zmianami).

*Kto wygrał wybory w Twoim mieście? ZOBACZ WYNIKI WYBORÓW 2014
*Śląsk Plus - pierwsza rejestracja za darmo. Zobacz nowy interaktywny tygodnik o Śląsku
*Zielony młody jęczmień najlepszy na odchudzanie. Jak przyrządzić? [WIDEO]
*Górnik Zabrze na dnie. Komu zależy na upadku klubu? Socios Górnik chce go ratować