Częstochowa. Willa Hofmanna niszczeje. Kiedyś rosły wokół niej piękne sady

Perła architektury, willa Hoffmana w Częstochowie, w dzielnicy Tysiąclecie to ruina. Od lat stoi zaniedbana. Charakterystyczna bryła z portykiem i kopułką to willa Hoffmana w Częstochowie. Jest wyjątkowa pod wieloma względami. Niestety od lat systemtycznie chyli sie ku zagładzie. Bez remontu i całkowitego drestaurowania wkróce może zniknąć z mapy zabytkó Częstochowy.

Eklektyczny budynek z XIX i XX w. w ciągu swojej historii zmieniał właścicieli. Budynek był własnością Antoniego Kosmalskiego, następnie Bolesława i Pawła Pietrzykowskich.

W 1910 r. kupił willę sławny pomolog (uczony zajmujący się odmianami drzew i krzewów owocowych), prof. Mieczysław Bolesław Hoffman z żoną Anną z Wójcickich.

Na cześć żony nazwał "Anulka" wyselekcjonowaną przez siebie pierwszą, mrozoodporną odmianę brzoskwini.
Nazwisko Hoffmannów wpisało się w historię Częstochowy, bowiem duże tereny na Zawadach (nazwa dzielnicy dziś rzadko używana) zajmowały słynne szkółki Hoffmanna ze znakomitymi odmianami drzew owocowych, np. tu gdzie teraz znajduje się stołówka Politechniki Częstochowskiej.

Niegdyś to miejsce pachniało różami, bo było to przepiękne rosarium.

Willa, w której oficynie mieścił się też sklep ogrodniczy, została sprzedana wraz z całym przyległym terenem stowarzyszeniu ewangelizacyjnemu, które zamierzano tu utworzyć ośrodek ewangelizacyjny. Tych planów jednak nie zrealizowano.
Na sprzedanym deweloperowi terenie w miejsce rosarium stoi teraz nowy blok z apartamentami, który przytłoczył budynek willi.
Rodzina Hoffmannów, zabiegała o ratowanie willi, w której mogłoby powstać np. muzeum ogrodnictwa, z pamiątkami po Bolesławie Hoffmannie. Próbowała różnych dróg, niestety bezskutecznie.

Zanim dzielnica otrzymała nazwę Tysiąclecie, nosiła inną - Zawady od nazwiska Karola Zawady, do którego należały znajdujące się tu podmiejskie ogrody i pola.

W 1958 rozpoczęto planową zabudowę dzielnicy, która od 1960 nosi nazwę Tysiąclecia. Główną arterię komunikacyjną zaprojektowaną przez architektów Irenę i Czesława Kotelów stanowi do dziś al. Armii Krajowej. Wcześniej było to przedłużenie ul. Kościuszki, a następnie do 1990 nosiła nazwę ul. Aleksandra Zawadzkiego.

Wzdłuż głównej ulicy od 1959 istnieje linia tramwajowa łącząca Tysiąclecie z Rakowem. Wraz z rozwojem dzielnicy torowisko było sukcesywnie wydłużane - pierwsza pętla istniała przy ul. Worcella, od 1971 przy zbiegu ulic 16 Stycznia (Kiedrzyńska) i Zawadzkiego, w miejscu obecnego Centrum Handlowego „Promenada”. Ostatecznie pętla tramwajowa została wydłużona do młodszej dzielnicy Północ.

Przy al. Armii Krajowej znajdują się obiekty należące do Politechniki Częstochowskiej (PCz) i Uniwersytetu im. Jana Długosza (UJD). Uwagę przykuwa wielki komin chłodni kominowej znajdujący się przy Politechnice, który w rocznicę 70-lecia uczelni został ozdobiony muralem "Układ Leonarda" autorstwa Jacka Sztuki.

W 1961 roku na Tysiącleciu wybudowany został szpital przy ul. PCK obecnie wchodzi w skład Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. NMP. W dzielnicy funkcjonuje też wiele zakładów przemysłowych, znajduje się tu także użytkowany od 1884 roku cmentarz Kule, a nawet ogródki działkowe. Wzdłuż ulicy Dąbrowskiego znajduje się budynek dawnych koszar (obecnie ul. Dąbrowskiego 69), wybudowanych w 1902–08 przez Karola Zawadę dla rosyjskich 7 i 8 pułków strzelców. Obecnie budynki wykorzystywane są przez Politechnikę i III LO. Na tej samej ulicy znajduje się Dom Aktora, w którym mieszali przez lata częstochowscy aktorzy.

źródło: własne/ Encyklopedia Częstochowy, Juliusz Sętowski