Najlepiej zachowane osiedle robotnicze w Bytomiu. Niegdyś postrach, dziś zachwyca! Niektórzy nazywają je "bytomskim Nikiszowcem" [ZDJĘCIA]

Kolonia robotnicza „Zgorzelec” w Bytomiu to jedno z najlepiej zachowanych osiedli robotniczych w regionie, obok kolonii robotniczych dawnej kopalni „Johanna” i huty „Julia” w Bobrku. Znajduje się w południowej dzielnicy Bytomia – Łagiewnikach. Zabytkowe budynki kolonii, wybudowane na przełomie XIX i XX wieku, pierwotnie służyły rodzinom pracowników huty żelaza „Hubertus”, która później była znana jako huta „Zygmunt”. Po 1989 roku osiedle przeszło częściową rewitalizację, odzyskując dawną świetność.

Kolonia robotnicza „Zgorzelec” została wzniesiona w latach 1897-1901 z inicjatywy Huberta von Tiele-Wincklera, na zamówienie Katowickiej Spółki Akcyjnej dla Górnictwa i Hutnictwa. Powstała na potrzeby pracowników pobliskiej huty „Hubertus”. W jej skład wchodzą 34 budynki, z których 14 zostało wyłączonych z użytkowania na początku XXI wieku. Mieszkało tu około 152 osoby. Zachowały się także komórki lokatorskie oraz budynek usługowy – pralnia. Budynki, wykonane z czerwonej cegły, mają wysokość od jednej do dwóch kondygnacji (dwóch lub trzech licząc poddasze) i są w pełni podpiwniczone.

W latach 50. XIX wieku w Łagiewnikach uruchomiono hutę żelaza o nazwie „Hubertus”, założoną przez Huberta von Tiele-Wincklera, który był także właścicielem innych dóbr na Śląsku. Huta „Hubertus” rozwijała się dynamicznie, a w późniejszych latach, jako huta „Zygmunt”, stała się jednym z głównych producentów linii technologicznych i urządzeń dla przemysłu hutniczego w Polsce. Huta ogłosiła upadłość w 2000 roku.

W 2016 roku rozpoczęła się rewitalizacja osiedla „Zgorzelec”, będąca jedną z największych inwestycji rewitalizacyjnych w Bytomiu. Projekt obejmował remont i modernizację 23 budynków – 10 budynków wspólnot mieszkaniowych oraz 13 komunalnych pustostanów. W ramach prac odnowiono stropy, dachy, kominy oraz wykonano rektyfikację budynków. Odnowiono elewacje, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, a także zainstalowano nowe instalacje wewnętrzne.

Dzięki rewitalizacji, kolonia „Zgorzelec” zyskała nowe życie. Powstały nowe przestrzenie rekreacyjne, takie jak place zabaw, chodniki, miejsca do spotkań sąsiedzkich oraz boisko. Zadbano również o nową zieleń i oświetlenie, a także elementy małej architektury, które dopełniły całość projektu. Inwestycja zakończyła się w marcu 2024 roku, a całkowity koszt projektów rewitalizacyjnych wyniósł 40,5 mln zł, z czego 35,5 mln zł pochodziło z dofinansowania Unii Europejskiej.

Kolonia „Zgorzelec” to nie tylko przykład udanej rewitalizacji zabytkowego osiedla, ale także kompleksowego podejścia do problemów społecznych i gospodarczych. Program rewitalizacji obejmował nie tylko remonty budynków, ale także działania mające na celu aktywizację społeczno-gospodarczą mieszkańców. Dzięki temu kolonia „Zgorzelec” stała się nie tylko miejscem o wysokich walorach architektonicznych, ale także przyjaznym i funkcjonalnym środowiskiem dla swoich mieszkańców.

Kolonia robotnicza „Zgorzelec” w Bytomiu to doskonały przykład, jak dzięki odpowiednim inwestycjom i działaniom rewitalizacyjnym można przywrócić świetność i funkcjonalność historycznych osiedli robotniczych, przekształcając je w miejsca atrakcyjne zarówno pod względem architektonicznym, jak i społecznym.