Rozbierają stuletni bruk wokół Elektrociepłowni Szombierki! Sprawę bada policja. Konserwator zabytków szykuje kary z powodu braku remontów

Ludzi, którym los Elektrociepłowni Szombierki leży na sercu, w Bytomiu nie brakuje. Niestety, zazwyczaj mogą jedynie bezradnie rozkładać ręce, przyglądając się, jak Industrialna Katedra popada w ruinę. Od czasu do czasu biją na alarm, tak jak teraz, kiedy wokół obiektu rozbiera się granitową kostkę sprzed ponad stu lat.

- Chodzi o całą sieć dróg wewnętrznych, które utwardzono kostką granitową, aby można się było poruszać po terenie zakładu ciężkim sprzętem i prowadzić działania związane z jego eksploatacją. Dziś każda kostka, jedna po drugiej, jest wydłubywana i wywożona - mówi Grzegorz Nowak, wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Bytomiu, zaangażowany w sprawę EC Szombierki.

Na zdjęciach, które wpłynęły do redakcji Dziennika Zachodniego, widać całe stosy wyrwanego bruku. W kuluarach mówi się, że fundacji EC Generator (Rezonator S.A.) nie stać już nawet na opłacenie ochrony obiektu, więc ratuje się sprzedając kostkę.

Ten proceder trwa od kilku miesięcy. Pytaliśmy o to drogą mailową we wrześniu 2020 roku oraz 11 stycznia 2021. Dwukrotnie nie otrzymaliśmy odpowiedzi. Z kolei dzwoniąc pod aktywny jeszcze jakiś czas temu numer telefonu usłyszeliśmy: "Nie ma takiego numeru".

Kostkę brukową wpisano do rejestru zabytków... ale nie na całym terenie

Dotychczasowy wpis do Rejestru Zabytków Województwa Śląskiego obejmował jedynie samą Elektrociepłownię Szombierki. To oznaczało, że właściciel miał w świetle prawa czyste ręce, kiedy rozbierał znajdujące się wokół budynki oraz drogi z granitowej kostki.

Wiele zmieniło się pod koniec października ubiegłego roku, ponieważ wpis został rozszerzony o pięć działek przyległych do elektrociepłowni.

- Na całym obszarze objętym postępowaniem ujawniono, że znajduje się kostka brukowa, będąca oryginalnym elementem zespołu Elektrowni Bobrek (EC Szombierki - przyp. OSA). Stanowi istniejący element kompozycyjny i posiada wartości zabytkowe, zasługujące na ochronę - czytamy w uzasadnieniu Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Niestety jest pewien haczyk. Ochrona nie obejmuje nadal całego terenu wokół elektrociepłowni. - Nie otrzymaliśmy zgłoszenia, jakoby właściciel terenu rozbierał lub zlecił rozebranie kostki brukowej na terenie objętym wpisem do rejestru zabytków - mówi Mirosław Rymer, rzecznik ŚWKZ.

Na tym nie koniec, ponieważ Komenda Miejska Policji w Bytomiu sprawdza, czy nie doszło do złamania prawa przy demontażu i wywozie granitowej kostki.

- Prowadzone są przesłuchania świadków. Mamy za sobą oględziny z udziałem Miejskiego Konserwatora Zabytków, a wkrótce odbędą się także oględziny z przedstawicielem Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Wszystko w celu ustalenia, czy nie doszło do naruszenia prawa - wyjaśnia asp. sztab. Rafał Wojszczyk

.

Ustawodawcy przewidzieli nawet 8 lat więzienia dla osoby, która umyślnie niszczy zabytek.

Konserwator zabytków planuje kary finansowe dla właściciela EC Szombierki

Fundacja EC Generator, która od 2016 roku zarządza Elektrociepłownią Szombierki w imieniu Rezonator S.A., nie ma najlepszej passy finansowej. W 2018 roku, ze względu na braki formalne, utraciła blisko 14 milionów złotych z funduszu Unii Europejskiej. Dwa lata później elektrociepłownię skreślono ze Szlaku Zabytków Techniki.

Po kontroli Śląskiego Konserwatora Zabytków fundacja EC Generator została zobligowana do zabezpieczenia dachów wieży zegarowej, maszynowni oraz pompowni, a także dachu, elewacji i okien kotłowni. Termin wykonania prac minął 31 października 2020 roku. Oczywiście nie zostało zrobione nic. Nie dość, że przepadło 60 tysięcy złotych od ŚWKZ na ten cel, to jeszcze fundacji grożą dotkliwe kary.

Zapytaliśmy także Urząd Miejski w Bytomiu, czy właściciel terenu nie zalega z podatkiem od nieruchomości, ponieważ i takie informacje trafiły do redakcji DZ. - To tajemnica skarbowa, której nie mogę ujawnić - odpowiada Małgorzata Węgiel-Wnuk, rzeczniczka magistratu.

Miasto chce przejąć Elektrociepłownię Szombierki. Zabytek nocami niszczą złodzieje

Przed stuleciem Elektrociepłowni Szombierki, które przypadło na 29 listopada 2020 roku, Urząd Miasta w Bytomiu zaproponował przejęcie obiektu za taką samą kwotę, jaką kilka late temu zapłaciła spółka Rezonator. Chodzi o zaledwie 814 tysięcy złotych.

- Obiekt elektrociepłowni jest nierozerwalnie związany z historią bytomskiego przemysłu, a w związku z zaniedbaniami obecnego właściciela zabytku, jego przyszłość jest niepewna - mówił wówczas wiceprezydent Michał Bieda.

Przedstawiciele spółki już raz zostali zaproszeni do rozmów, ale się nie zjawili. Na połowę stycznia wyznaczono jednak kolejny termin, na którym mają przyjechać i porozmawiać z przedstawicielami magistratu o przyszłości obiektu.

- Elektrociepłownia Szombierki to perła Bytomia i obiekt unikatowy w skali światowej. Jego utrata byłaby niepowetowana - uważa Grzegorz Nowak. - Dziś mamy niestety do czynienia z codzienną dewastacją, grupami złodziei, którzy nocami wynoszą z wnętrza obiektu zabytkowe elementy, a ochrona i społecznicy nie są w stanie temu wszystkiemu zapobiec. Obawiam się, że kiedyś wystarczy tylko iskra, a elektrociepłownia stanie w płomieniach i nie zostanie z niej już nic - dodaje.

Właściciel przekonuje, że nie ma mowy o naruszeniu miejsc zabytkowych

Kilka godzin po publikacji tekstu na łamach Dziennika Zachodniego otrzymaliśmy odpowiedź na część pytań, jakie zadaliśmy spółce Rezonator S.A. oraz fundacji EC Generator. Prezes Andrzej Szwimer zapewnia, że nie ma mowy o naruszeniu miejsc, które są objęte wpisem do Rejestru Zabytków Województwa Śląskiego.

Jak przekonuje, chodzi o uporządkowanie terenu, na którym znajdowały się m.in. rozebrane przez poprzedniego właściciela (Fortum S.A.) chłodnie kominowe, a także bocznica kolejowa. Dodaje, że nie ma mowy

- Z chwilą zakończenia działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej i ciepła utwardzenie nawierzchni wykonane dla powyższych celów utraciło gospodarczy sens, a przygotowanie terenu pod potencjalne inwestycje związane z jego docelowym zagospodarowaniem wymaga wykonania niezbędnych prac mających na celu usunięcie pozostałości po okresie produkcyjnym - wyjaśnia Andrzej Szwimer.

Nie odniósł się jednak wprost do pytania o to, czy pieniądze ze sprzedaży kostki pokryją wypłaty dla ochroniarzy, którzy pilnują Elektrociepłowni Szombierki.

- Wśród wydatków są zarówno wynagrodzenia, jak i inne pozycje kosztowe, w tym podatek od nieruchomości, który stanowi istotną pozycję, a z którego mimo licznych wniosków i mimo wyłączenia obiektów EC Szombierki z działalności produkcyjnej jeszcze przez jej poprzedniego właściciela, spółka Rezonator S.A., nie została zwolniona - odpowiada.

Tutaj należy podkreślić, że w przypadku obiektów zabytkowych zwolnienie z podatku od nieruchomości może nastąpić tylko wtedy, kiedy są one utrzymywane w należytym stanie. Elektrociepłownia Szombierki nie jest.