Strefa Czystego Transportu już od 1 lipca. Tym samochodem już nie wjedziesz do centrum. Na razie tylko w Warszawie, szykują się Gliwice

Warszawa jako pierwsze miasto w Polsce zdecydowało się na wprowadzenie Strefy Czystego Transportu, która zacznie obowiązywać już od 1 lipca. To obszar, w którym dostęp dla pojazdów o wysokiej emisji spalin jest ograniczony lub zniechęcany w celu poprawy jakości powietrza. Z założenia strefy te są wprowadzane, aby zmniejszyć emisję z transportu drogowego, który jest istotnym źródłem zanieczyszczeń powietrza w obszarach miejskich.

W pierwszym etapie, Strefa Czystego Transportu dotyczyć będzie stosunkowo niewielkiej liczby pojazdów. Władze Warszawy szacują, że dotknie jedynie 3 proc. samochodów poruszających się po stolicy. Przy tym około połowa z tych 3 procent to auta kwalifikujące się do jednego z kilku rodzajów tzw. wyłączeń od zasad przewidzianych ustawowo lub ustanowionych przez Radę Warszawy. Po uwzględnieniu tych danych wciąż prognozowany jest znaczny spadek emisji szkodliwych substancji – tlenków azotu o 11 procent i pyłów zawieszonych o 20 procent.

- Jednak już teraz przyniesie wymierne efekty w poprawie jakości powietrza, a tym samym zdrowia mieszkanek i mieszkańców miasta - informuje Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie.

Zakaz wjazdu dotyczyć będzie aut benzynowych starszych niż wyprodukowanych 1997 roku oraz z silnikiem diesla starszych niż wyprodukowanych w 2005 roku. Od wymogów przewidziane będą dodatkowe wyjątki, które dotyczą wyłączeń ustawowych dla służb, pojazdów osób z niepełnosprawnościami oraz autobusów szkolnych. Po strefie będą mogły poruszać się także pojazdy zabytkowe, historyczne oraz specjalne, takie jak karawany czy pomoc drogowa. Zwolnieni z zasad obowiązujących w strefie będą też seniorzy po 70. roku życia.

Osoby mieszkające w Warszawie i płacące tam podatki będą zwolnione z wymagań strefy w dwóch pierwszych etapach jej wprowadzania. Zasady SCT będą ich dotyczyć dopiero od stycznia 2028 roku. Wówczas nie będą mogli poruszać się po strefie pojazdem z silnikiem diesla starszym niż 14 lat oraz pojazdem benzynowym starszym niż 23 lata.

– Stolica stanowić będzie swoisty poligon doświadczalny dla praktycznego funkcjonowania polskich przepisów o SCT. Z doświadczeń Warszawy czerpać będą inne miasta, które również mają obowiązek wprowadzenia strefy, a także Ministerstwo Klimatu i Środowiska – odpowiadające za formalne ramy tego przedsięwzięcia – mówi Łukasz Puchalski, dyrektor Zarządu Dróg Miejskich.

Obszar warszawskiej strefy to 37 kilometrów kwadratowych. Obejmować będzie większość Śródmieścia oraz fragmenty Woli, Pragi-Północ i Pragi-Południe. Ulice graniczne (np. Trasa Łazienkowska) znajdować się będą poza strefą.

Do nowych wymogów będą musieli stosować się również turyści oraz osoby odwiedzające stolicę okazjonalnie. W przypadku wjazdu do strefy po 30 czerwca samochodem starszym niż przewidują to nowe regulacje, kierowcy będą musieli liczyć się z dodatkową opłatą.

- Wykroczeniem, karanym mandatem w wysokości 500 zł, jest wjazd do SCT bez uprawnień - podkreśla Łukasz Puchalski.

Nadzór nad przestrzeganiem zasad strefy będzie leżał w kompetencjach policji oraz stołecznej straży miejskiej. W ramach współpracy służb, do kontroli prowadzonych przez miasto, zostanie wykorzystany system przenośnych kamer. - To pilotaż z opcją rozbudowy i rozszerzenia - tłumaczy ZDM w Warszawie.

Urząd Miasta Warszawy przygotował specjalne centrum informacji o Strefie Czystego Transportu pod adresem SprawdzSCT.zdm.waw.pl. Na stronie znajduje się formularz, który umożliwia sprawdzenie, czy nasz samochód spełnia wymogi SCT. Wystarczy podać podstawowe informacje o pojeździe, takie jak rok produkcji i rodzaj paliwa.

Do wprowadzenia Strefy Czystego Transportu - jako pierwsze w województwie śląskim - przygotowują się Gliwice. Na początku 2023 roku, blisko 180 tys. miasto stało się sygnatariuszem listu intencyjnego pomiędzy Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią, Polskim Stowarzyszeniem Paliw Alternatywnych oraz Międzynarodową Radą ds. Czystego Transportu. Podkreślano wówczas, że Strefy Czystego Transportu to w Polsce nowy instrument, którego wdrożenie wymaga wypracowania kompromisu pomiędzy ograniczeniem ruchu pojazdów a spodziewanym obniżeniem emisji spalin.

Gliwice przystąpiły również do trójstronnej umowy o współpracy pomiędzy Fundacją Promocji Pojazdów Elektrycznych oraz GZM-em, której celem stało się zacieśnienie współpracy w zakresie poprawy jakości powietrza w Gliwicach. Jak tłumaczy Maja Lamorska-Gorgol z Urzędu Miejskiego w Gliwicach, prace są obecnie na etapie wstępnych analiz.

- Na podstawie przeprowadzonej analizy oraz jej wyników, będzie można określić plan działania dotyczący wprowadzenia Strefy Czystego Transportu - wskazuje rozmówczyni.

Wcześniej zapowiadano, że wprowadzenie strefy w Gliwicach, poprzedzą nie tylko przeprowadzone analizy, ale i konsultacje z mieszkańcami. Wprowadzenie tego rozwiązania w województwie śląskim, może jednak zająć kilka najbliższych lat.

W lipcu 2025 roku, Strefa Czystego Transportu ma zostać wprowadzona również w Krakowie, choć pierwotnie zakładano, że stanie się to równolegle z Warszawą. Miasto tłumaczy, że odłożenie wejścia w życie uchwały wprowadzającej strefę, pozwoli na przeprowadzenie szeroko rozumianych konsultacji.

- Ich ważnym elementem będzie duża kampania informacyjno-edukacyjna. Będzie miała na celu zwiększenie świadomości mieszkańców Krakowa i okolic na temat wpływu zanieczyszczeń pochodzących z transportu drogowego na ich zdrowie, a także przedstawienie korzyści, jakie może mieć wprowadzenie SCT w naszym mieście - przekazuje biuro prasowe miasta Kraków.

Według obecnych założeń, które będą poddane konsultacjom, nowa strefa czystego transportu ma obejmować cały Kraków, ale ma też umożliwiać przyjezdnym pozostawienie auta na parkingach "Parkuj i Jedź". Urzędnicy mają nadzieję, że wprowadzenie strefy pozwoli ograniczyć emisję tlenków azotu z transportu drogowego o około 30-40 proc. oraz znacząco ograniczyć emisję pyłów zawieszonych z transportu samochodowego w mieście, nawet o 80 proc.

Podobne rozwiązania od wielu lat funkcjonują już na zachodzie Europy. Wprowadzona w 2008 roku strefa, obejmuje centrum Berlina. Pojazdy muszą posiadać specjalne plakietki ekologiczne. Siedem lat później, podobne rozwiązanie wdrożono w stolicy Francji. W 2019 roku, Strefa Czystego Transportu została wprowadzona również w Londynie, obejmując większą część miasta. Pojazdy muszą spełniać rygorystyczne normy emisji, aby uniknąć opłat.