Zabytkowe schrony w Rudzie Śląskiej do zburzenia. Zamiast nich powstanie centrum logistyczne Prologis. Konserwator zabytków się tłumaczy

O tym, że zabytkowe obiekty z czasów wojny mają zostać rozebrane, wiadomo już od maja. Likwidacja schronów bojowych, wchodzących w skład Punktu Oporu Radoszowy, ma związek z realizowaną w Kochłowicach inwestycją firmy Prologis, która zamierza na tym terenie zbudować centrum logistyczne o powierzchni blisko 120 tysięcy metrów kwadratowych.

Ciężki sprzęt na terenie inwestycji pojawił się w piątek. 12 lipca. Koparki już zdążyły zniszczyć schrony bojowe nr 81 i 82 Punktu Oporu Radoszowy. Inwestor ma zgodę na rozebranie trzech z sześciu znajdujących się tam schronów. Mieszkańcy mówią o skandalu, a miłośnicy historii i obiektów zabytkowych biją na alarm.

- Schrony są już prawie nieodwracalnie zniszczone. Przetrwały Wrzesień 1939 roku, wojnę, okupację niemiecką i radziecką. Rozwalą je w wolnej Polsce - grzmią członkowie Stowarzyszenia Historycznego „Strzelcy Kaniowscy”.

Kto wydał pozwolenie na rozbiórkę zabytkowych schronów? Rudzcy urzędnicy przekonują, że teren, na którym prowadzona jest rozbiórka nigdy nie należał do Miasta Ruda Śląska, został zakupiony przez prywatnego inwestora w 2008 roku.

- W 2007 roku ówczesne władze miasta przy współdziałaniu i aprobacie ówczesnych miejskich i wojewódzkich służb konserwatorskich zmieniły zapisy planu miejscowego usuwając ze schronów bojowych ochronę konserwatorską i przeznaczając ten teren nie należący do miasta pod inwestycje - wyjaśnia dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk, Miejski Konserwator Zabytków.

Dodaje, że schrony bojowe podlegające rozbiórce od 12 lat nie są objęte żadną z przewidzianych ustawą form ochrony konserwatorskiej.

- Żaden urzędnik i żaden konserwator zabytków nie stoi ponad prawem. Jeżeli inwestor zgodnie z prawem wystąpi o wydanie decyzji administracyjnej (np. o pozwolenie na rozbiórkę) urzędnik czy konserwator zabytków nie może niezgodnie z prawem blokować wydania takiej decyzji nawet jeśli osobiście nie podoba mu się zamierzenie inwestora - mówi Urbańczyk. - Inwestor na etapie projektowym zgodził się na zmniejszenie swojej inwestycji co pozwoliło ocalić pozostałe zlokalizowane na tym terenie schrony bojowe - dodaje.

Na terenie Rudy Śląskiej znajduje się wyjątkowo dużo obiektów dawnego Obszaru Warownego "Śląsk". Oprócz Punktu Oporu "Radoszowy" było jeszcze kilka innych podobnych skupisk umocnień, poza Kochłowicami zlokalizowanych w Halembie, Bykowinie, Wirku, Czarnym Lesie, Chebziu i Goduli. Ich schrony są obecnie w różnym stanie, od wyremontowanych i nawet zrewitalizowanych dzięki wysiłkom pasjonatów, po opuszczone i zdewastowane, niszczejące na pustkowiu i ginące wśród rozrastającej się miejskiej zabudowy. W Rudzie Śląskiej istnieje też, w różnym stanie zachowania, kilka byłych budynków koszarowych oddziałów fortecznych. W 2017 roku w Rudzie Śląskiej przeprowadzono udaną operację przenosin schronu w związku z budową trasy NS. Był to jednak obiekt o znacznie mniejszych gabarytach niż ciężkie schrony bojowe Punktu Oporu "Radoszowy". Mniejsze od nich były także dwa schrony wyburzone w Bobrownikach podczas budowy autostrady A4, schron zniszczony przed laty w Bytomiu-Łagiewnikach czy schrony polowe wyburzone w Rybniku (podobny schron, odkopany w tym mieście niedawno podczas budowy dyskontu, zostanie przeniesiony w inne miejsce). Wyburzanie schronów w Radoszowach odbywa się więc na największą skalę w dotychczasowej historii.

TYDZIEŃ Magazyn reporterów Dziennika Zachodniego