Częstochowa przemysłowa. Miasto było niegdyś jedną z potęg włókienniczych

Częstochowski przemysł był u szczytu swoich możliwości na przełomie XIX i XX wieku. Choć po dwój wojnach światowych tę potęgę próbowano uratować, to późne lata komunizmu i wejście w okres kapitalizmu doprowadziły do upadku większości wielkich fabryk Częstochowy.

Jak podaje Franciszek Sobalski w "Ziemi Częstochowskiej", przemysł fabryczny w Częstochowie powstał stosunkowo późno. W przemyśle Królestwa Polskiego dominował już wtedy system fabryczny, w którym główną siłę napędową stanowiły maszyny parowe. Fakt późnego powstania przemysłu w Częstochowie wpłynął na kształt i specyfikę jego rozwoju. Po pierwsze, w Częstochowskim ośrodku, po części powstawały od razu duże i wielkie przedsiębiorstwa przemysłowe, zwłaszcza w przemyśle włókienniczym; po drugie, ogólnie biorąc, w częstochowskim ośrodku przemysłowym budowano zakłady o takim profilu produkcji (pod względem branżowym), jakiego nie było jeszcze gdzie indziej.

W latach 1882–1913 ogólna liczba zakładów przemysłowych w Częstochowie wzrosła z 17 do 94, tj. ponad pięciokrotnie, a liczba robotników z około 700 do 19 218, czyli ponad 27 razy.

Jak wylicza dalej Sobalski w przemyśle Częstochowy widoczna była duża koncentracja produkcji. Istniało tu 6 wielkich przedsiębiorstw, w których zatrudnienie przekraczało 1 tysiąc pracowników, i 14 przedsiębiorstw, zatrudniających od 100 do 500 pracowników. Były to: Towarzystwo Przędzalnicze „La Czenstochovienne” (Zakład Jutowy – 1524 robotników i Zakład Bawełniany – 3868 robotników, razem 5392 robotników), Częstochowskie Zakłady Wyrobów Włókienniczych „Stradom” (dawniej B-cia Goldstein, Oderfeld i Oppenheim – 2356 robotników), Przędzalnia i Tkalnia Juty „Warta” (1459 robotników), Towarzystwo Akcyjne Przemysłu Włóknistego (dawniej Peltzer i Synowie – 1870), Przędzalnia Wełny „Motte, Meillassoux et Caulliez” (1853), Huta „Częstochowa” (1841), Farbiarnia Przędzy Bawełnianej W. Brass i Synowie (148), Tow. Akc. Fabryki Kapeluszy (257), Odlewnia i Emaliernia Besser i Sp. (113), Odlewnia i Emaliernia „Wulkan” (441), Fabryka Igieł i Sztalug Parasolowych M. Henig i Sp. (148), Fabryka Zapałek Gehlig i Huch (później Tow. Akc. „W.A. Łapszyn” – 257), Fabryka Papieru A. Ginsberg i Kohn (217), Tow. Akc. Częstochowskiej Fabryki Papierów Kolorowych i Tapet (213), Drukarnia W. Kohn i Oderfeld (143), Tow. Akc. Częstochowskiej Fabryki Guzików (dawniej J. i S. Grosman – 255), Fabryka Wyrobów Celuloidowych S. Weinberg (256), Fabryka Harmonijek Ustnych i Zabawek A. Hamburger i Sp. (120) i Browar K. Szwede (109).