Historia godna filmu - Śląska Atlantyda już 70 lat na dnie Jeziora Goczałkowickiego! Zobaczcie ZDJĘCIA

Zarzecze, niegdyś tętniąca życiem wieś na Śląsku Cieszyńskim, od 70 lat spoczywa na dnie Jeziora Goczałkowickiego. Choć zniknęła z map w 1954 roku, jej historia wciąż żyje dzięki staraniom dawnych mieszkańców, którzy pielęgnują pamięć o tym, co zostało utracone.

Historia Zarzecza sięga co najmniej XIII wieku, kiedy to pierwsze wzmianki o wsi pojawiły się w dokumentach z 1223 roku. Nazwa miejscowości, która oznacza „za rzeką”, nawiązywała do jej położenia w dolinie Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej. Początkowo należące do księstwa opolsko-raciborskiego, później znalazło się w granicach Księstwa Cieszyńskiego. Przez stulecia Zarzecze rozwijało się, przetrzymując klęski żywiołowe, najazdy i epidemie.

W czasach nowożytnych, pod panowaniem Habsburgów, wieś stała się miejscem intensywnej działalności gospodarczej. W XIX wieku mieszkańcy pracowali przy budowie kolei, a Zarzecze wzbogaciło się o nowe budynki użyteczności publicznej, w tym dwie szkoły i dwa kościoły.

Po II wojnie światowej, w ramach realizacji PRL-owskiego planu sześcioletniego, zapadła decyzja o utworzeniu Zbiornika Goczałkowickiego, który miał dostarczać wodę pitną dla mieszkańców Śląska. Oznaczało to koniec Zarzecza. W latach 1954-1955 wieś została zlikwidowana, a jej mieszkańców przymusowo przesiedlono do różnych miejscowości na Śląsku i w Małopolsce.

Łącznie przesiedlono 458 gospodarstw domowych. Mimo rekompensat w postaci ziemi i materiałów budowlanych, wielu mieszkańców nie potrafiło pogodzić się z utratą domów, dorobku życia, a nawet miejsc pochówku przodków, które musiały zostać ekshumowane.

Pomimo tragedii, pamięć o Zarzeczu przetrwała. Dawni mieszkańcy utworzyli Towarzystwo Miłośników Zarzecza, które kultywuje tradycje i historię zalanej wsi. Organizują coroczne zjazdy nad brzegiem jeziora, wydają pamiętniki, książki oraz zarzecką gazetę.

Przymusowe wysiedlenia, które miały miejsce od kwietnia do listopada 1954 roku, pozostawiły głęboki ślad w pamięci mieszkańców. Przesiedleńcy, rozproszeni po 72 miejscowościach, nadal nazywają siebie Zarzeczanami i utrzymują bliskie więzi, spotykając się regularnie i dzieląc wspomnieniami.

Zarzecze, choć fizycznie nieistniejące, wciąż żyje w sercach i umysłach dawnych mieszkańców oraz ich potomków. Starania o zachowanie pamięci o zalanej wsi pokazują, jak silne mogą być więzi społeczności, mimo najtragiczniejszych wydarzeń. Dziś Zbiornik Goczałkowicki, największy w Polsce zbiornik wody pitnej, pełni kluczową rolę w zaopatrzeniu Śląska i Zagłębia. Jednak jego historia, zapisana w wodach jeziora, przypomina o Zarzeczu – Śląskiej Atlantydzie, której pamięć przetrwała próbę czasu.