Śląski papież spod Toszka! Felieton Marka Szołtyska dla Dziennika Zachodniego

Papież św. Pius X (1835-1914) to wybitna postać. Był papieżem w latach 1903-1914, został beatyfikowany w roku 1951 i kanonizowany w 1954. Pochodził z ubogiej i wielodzietnej rodziny z Riese, z okolic Wenecji. W dzieciństwie poznał, co to głód, a wykształcenie zdobył dzięki pracowitości, poświęceniu całej rodziny oraz kościelnej fundacji. Potem został księdzem, patriarchą Wenecji, kardynałem i papieżem. Był niezwykle wyrozumiały i dowcipny.

Przykładowo, gdy kiedyś na audiencję do niego czekali: hrabia, proboszcz i jakaś zwykła kobieta, to ją poprosił jako pierwszą, mówiąc: Pewnie jej się spieszy, bo na nią w domu czekają dzieci! A kiedy uwielbiający go wierni nazywali go „il santo”, co znaczy „święty”, to on żartował: Mylicie się, ja się nie nazywam Santo, lecz Sarto. A dokładnie nazywał się ten papież - Józef Melchior Sarto i są poszlaki, że jego ojciec był Ślązokiem. Tak, zwykłym mówiącym po śląsku polskim Ślązokiem. Oto cała historia: Po wojnach napoleońskich na Śląsku nastała bieda i wielu ludzi uciekało ze Śląska za chlebem. Tak też około 1812 roku zrobił młody Ślązok - Jan Krawiec z Boguszyc koło Toszka, który pojechał do Włoch. Tam zamieszkał w miejscowości Riese, a swoje imię i nazwisko po prostu przetłumaczył na język włoski, w którym „krawiec” znaczy - „sarto”. Zatem Jan Krawiec nazywał się teraz Giovanni Sarto.

Potem ożenił się z Włoszką i miał z nią dziesięcioro dzieci, z których drugim był Józef Sarto, późniejszy papież św. Pius X. Jest jednak jeden podstawowy problem. Kiedy w 1903 roku Pius X został wybrany papieżem, to w Europie była napięta sytuacja polityczna, groził wybuch wojny, papiestwo było atakowane przez wiele rządów i, jak sądzą niektórzy, urzędnicy watykańscy uważali, że nie należy rozgłaszać faktu, że papież nie jest rodowitym Włochem. A już gdyby się rozniosło, że ma śląsko-polskie korzenie, to entuzjazm Polaków mógłby wywołać jakieś powstania i spowodować kłopoty dyplomatyczne z Niemcami, Rosją i Austro-Węgrami, gdyż do tych państw należały wówczas polskie ziemie.

Przemilczenie pochodzenia papieża nie było też jakimś wielkim fałszerstwem, bo jego rodzice i część rodzeństwa już dawno nie żyli. Czy jednak znajdą się kiedyś dokumenty, by to zagadnienie wyjaśnić bezspornie? Warto szukać, choć nie należy też lekceważyć ogólnodostępnej wiedzy na temat blond włosów, słowiańskiego wyglądu Piusa X i jego wyjątkowej wrażliwości na sprawy polskie.