Szyb Franciszek w Rudzie Śląskiej wygrał ogólnopolski konkurs „Nasz Zabytek”. Miasto dostanie 1 mln zł na rewitalizację obiektu

Jednym z warunków zgłoszenia zabytku do konkursu „Nasz Zabytek” fundacji Most The Most jest zaproponowanie jego nowej funkcji, przedstawienie pomysłu, jak dany obiekt może służyć lokalnej społeczności. Nie inaczej jest w przypadku rudzkiego Szybu Franciszek, który wygrał ostatnią edycję konkursu. Jak wyjaśnia dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk, rudzki konserwator zabytków, na pokopalnianym terenie powstanie Lokalne Centrum Tradycji.

- Centrum tradycji ma stać się miejscem służącym utrwalaniu i upowszechnianiu niematerialnej kultury regionu. Ma być również miejscem międzypokoleniowej wymiany doświadczeń i nauki nowych umiejętności – wyjaśnia Łukasz Urbańczyk.

Dodaje, że w odnowionym kompleksie będą się odbywały spotkania lokalnej społeczności. Będą się tu odbywać warsztaty, pokazy, spotkania, wystawy. Zaplanowane jest również utworzenie stałej ekspozycji, która przybliży historię Rudy Śląskiej oraz Szybu Franciszek.

W ramach projektu powstanie kilka izb przeznaczonych do różnej działalności. Izba Kapelmistrza będzie poświęcona lokalnej tradycji muzycznej i śpiewaczej. W Izbie Śląskiego Master Chefa można będzie poznać tradycje kulinarne regionu, a w Izbie Szycio – tradycje związane z regionalnymi strojami. Izba Bajtla będzie związana z zabawami i grami dziecięcymi. Ponadto w Szybie Franciszek będą się odbywały zajęcia cykliczne przybliżające historię i tradycje regionu.

- Należy dodać, że tak naprawdę są to pomysły mieszkańców, by zrobić takie izby przeznaczone do konkretnych czynności. Ta inwestycja zwróci uwagę rudzian na ważną część dzielnicy, zwróci uwagę na historię dzielnicy Ruda związaną z górnictwem, związaną z węglem. Połączymy to z pamięcią o tutejszych tradycjach – mówi Michał Pierończyk, prezydent Rudy Śląskiej.

Prezydent miasta dodaje, że wkrótce zostanie zorganizowany przetarg na realizację inwestycji. Według wstępnych założeń Lokalne Centrum Tradycji w Szybie Franciszek ma powstać do końca bieżącego roku.

Szyb Franciszek był częścią kompleksu kopalni „Brandenburg”. Była to pierwsza i jedna z największych rudzkich kopalń. Obiekt znajduje się przy ul. Konopnickiej w Rudzie Śląskiej i jest częścią Szlaku Zabytków Techniki. Szyb wydrążono w 1857 roku, przez ponad pół wieku pełnił rolę szybu wydobywczego.

W skład całego kompleksu pokopalnianego wchodzą, oprócz samego szybu, również budynki nadszybia, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni, a także stacji ratowniczej. Część z tych zabudowań powstała jeszcze w XIX wieku, niektóre są XX-wieczne.

- Budynek administracyjno-biurowy, który jest przedmiotem naszych działań, powstał ok. 1920 roku. Początkowo pełnił funkcje magazynowe – wyjaśnia Łukasz Urbańczyk.

W 1984 roku został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Dziś zaniedbane budynki nie robią już takiego wrażenia, jak kiedyś. Warto jednak podkreślić, że to jedne z najważniejszych zabytków przemysłowych w Rudzie Śląskiej, są również jednymi z najładniejszych.

W czasach świetności w budynku tutejszej cechowni odbywały się próby orkiestry dętej prowadzone przez Augustyna Kozioła. Orkiestra pod batutą rudzkiego dyrygenta największe triumfy święciła po II Wojnie Światowej. W 1948 roku zdobyła pierwsze miejsce w Ogólnopolskim Przeglądzie Zespołów Górniczych zyskując dzięki temu miano Reprezentacyjnej Orkiestry Ministerstwa Górnictwa. W położonym nieopodal parku im. Kozioła organizowany jest rudzki Festiwal Orkiestr Dętych. Na terenie kompleksu Szybu Franciszek odbywały się również zajęcia plastyczne. Prowadził je rudzki rzeźbiarz Piotr Latoska.

Środki zdobyte w konkursie fundacji Most The Most pozwolą miastu na przywrócenie obiektu rudzkiej społeczności. Kto wie, może wkrótce zagra tu kolejna orkiestra.

Obiekt zgłaszany do konkursu musi spełnić kilka wymogów. Musi być zabytkiem nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków, wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków, musi być również własnością publiczną, czyli należeć np. do jednostki samorządu terytorialnego takiej, jak gmina, powiat czy województwo lub do Skarbu Państwa.

Zabytkiem nieruchomym mogą być przykładowo:

• dzieła architektury i budownictwa – dwory, pałace, obiekty użyteczności publicznej
• dzieła budownictwa obronnego – twierdze, fortyfikacje zamków i dworów obronnych
• obiekty techniki i przemysłowe – hale produkcyjne, zespoły fabryczne, wieże ciśnień, młyny i wiatraki
• parki i ogrody

Z tego katalogu wyłączone są miejsca, które upamiętniają wydarzenia historyczne, a także cmentarze i zabudowa w ich obrębie oraz kurhany i mauzolea. W definicję własności publicznej nie wpisują się również kościoły i świątynie należące do parafii lub wspólnot wyznaniowych.

Wybrany zabytek należy zgłosić przez formularz, który jest dostępny na stronie internetowej Fundacji. By zgłoszenie było kompletne należy dołączyć przynajmniej jedno zdjęcie obiektu. Każda osoba może przesłać informacje na temat dowolnej ilości zabytków, warunkiem jest, by zgłoszenie wpłynęło od osoby fizycznej. Szczegółowy regulamin konkursu oraz odpowiedzi na najczęstsze pytania można znaleźć na stronie internetowej Fundacji.

Kolejna edycja konkursu rozpoczęła się 6 lutego. Jest realizowana etapami, mieszkańcy poszczególnych regionów Polski mogą przesyłać swoje pomysły w różnych terminach. Mieszkańcy województwa śląskiego muszą uzbroić się w cierpliwość – ich pomysły będą zbierane dopiero od 18 września.