Częstochowa na starych pocztówkach. To piękna podróż w czasie. Tak kiedyś wyglądało miasto. Jak bardzo się zmieniło?

Prawdopodobnie początki Częstochowy wiążą się z osadą i gródkiem broniącym brodu na Warcie. Pierwsza wzmianka o prężnie rozwijającej się osadzie targowej, położonej na pograniczu Małopolski i Wielkopolski, na skrzyżowaniu rzeki i ważnego szlaku międzydzielnicowego prowadzącego z Krakowa przez Olkusz i Kalisz do Poznania, pochodzi z dokumentu biskupa krakowskiego Iwona, z roku 1220. Nazwę Częstochowa po raz pierwszy wymienia przywilej wydany dla klasztoru w Mstowie.

Rozwój osady następuje w XIV w. gdy przez Częstochowę poprowadzono szlak “wołowy” łączący Mołdawię z Wrocławiem. Przywilejem wydanym w Krzepicach w 1357 r. Kazimierz Wielki lokuje Częstochowę na prawie magdeburskim.

W roku 1370 Częstochowa stała się lennem Władysława, księcia opolskiego, palatyna Węgier i wielkorządcy Rusi Halickiej. W 1377 r. Częstochowa zostaje określona jako miasto. W tym samym roku dokument potwierdza powstanie pierwszej huty żelaza w mieście.

Krótki, dwudziestoletni, okres działalności Władysława Opolczyka zaznaczył się w dziejach Częstochowy dwoma ważnymi faktami, przesądzającymi o jej dalszym rozwoju. Była to fundacja klasztoru ojców paulinów i uzyskanie praw miejskich.

W 1382 r. książę Władysław Opolczyk w starym kościele na Jasnej Górze umieścił cudowny Obraz Najświętszej Maryi Panny sprowadzonym z Węgrzech Ojcom Paulinom. Na siedzibę dla paulińskiego konwentu św. Wawrzyńca, Książę Opolczyk wybrał kościół położony na obronnym wzniesieniu, górującym nad Częstochową. Hojnie wyposażył klasztor nadając mu m.in. położone w sąsiedztwie wsie, folwark i hutę żelaza. Słynący łaskami wizerunek Madonny, zaczął przyciągać wiernych ze Śląska, Moraw, Prus i Węgier. Od XV w. Sanktuarium staje się miejscem licznych pielgrzymek, z czasem zaś staje się najważniejszym ośrodkiem pielgrzymkowym Rzeczpospolitej.

Do końca XVIII w. równolegle rozwija się miasto Częstochowa (jedno z największych miast Małopolski, ośrodek kupiecki i rzemieślniczy) i otoczony osadą Częstochówka – klasztor Jasnogórski.

Średniowieczne miasto Częstochowa otoczone było murami. W ówczesnym rynku stał ratusz, kramy, sukiennice. Życie gospodarcze Częstochowy i jej rozwój kształtowały się pomyślnie dzięki licznym przywilejom m.in. na targi, jarmarki, pobieranie myta mostowego.

Mieszczanie trudnili się handlem, rzemiosłem, ale również rolnictwem, ogrodnictwem i hodowlą. Funkcjonowały karczmy i zajazdy, choć obsługę coraz liczniejszej liczby pielgrzymów sprawowały raczej wsie przyklasztorne.

W tamtych czasach samorząd miasta stanowiła rada miejska, w której skład wchodził burmistrz, trzech rajców urzędujących oraz sześciu rajców tzw. dawniejszych z głosem doradczym, rekrutujących się z poprzednich dwóch kadencji rady. Na przełomie XV i XVI wieku rozwój miasta, wówczas przygranicznego, został zahamowany przez liczne klęski - najazdy, rabunki, grabieże i pożary.

Walory obronne wzgórza jasnogórskiego zadecydowały o budowie fortyfikacji wokół zabudowań klasztornych. Z początkiem XVII wieku, twierdza Jasnogórska została włączona w system zamków obronnych, ciągnących się łańcuchem wzdłuż Jury Krakowsko-Częstochowskiej, a stanowiących osłonę przed zagrożeniem od strony Śląska. (źródło: Rys miasta, czestochowa.pl).