Pierwsze Wolne Związki Zawodowe w Polsce powstały na Śląsku. Dziś ważna rocznica

Nie wszyscy wiedzą, że pierwsze niezależne od władz komunistycznych związki zawodowe powstały właśnie na Śląsku. To tu – w robotniczym sercu kraju Kazimierz Świtoń i inni opozycjoniści 45 lat temu postanowili w Katowicach założyć WZZ. Władza nie mogła puścić tego płazem. Na założycieli spadły represje.

Funkcjonujące w PRL-u związki zawodowe oprócz samej nazwy nie miały wiele wspólnego z dbaniem o dobro robotników. Choć państwem rządziła rzekomo „robotnicza” partia to tłumiła wszelkie próby walki „klasy robotniczej” o swoje prawa.

W drugiej połowie lat siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych powstawały kolejno różne organizacje walczące o prawa robotników. Jedną z nich były pierwsze Wolne Związki Zawodowe. Powstały one w sercu jednego z najbardziej robotniczych regionów kraju – w Katowicach. Choć niestety inicjatywa nie miała takiej siły przebicia oraz oddziaływania jak Solidarność, to kto wie? Może bez niej nie powstałby największy związek zawodowy a naród nie przebudziłby się do zrzucenia komunistycznego jarzma.

Wolne Związki Zawodowe powstały 21 lutego 1978 roku w Katowicach. Ten fakt upamiętnia tablica wisząca przed jedną z kamienic na ulicy Mikołowskiej. To tutaj Kazimierz Świtoń oraz czwórka mężczyzna zaangażowana lub sympatyzująca z powstałymi wcześniej ROPCiO (Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela) lub KOR-em (Komitet Obrony Robotników) założyła WZZ. Oprócz Świtonia wśród założycieli byli:Władysław Sulecki, Roman Ksiuczek, Ignacy Pines, Tadeusz Kicki.

- Dwaj ostatni pod wpływem presji SB wycofali się jednak z działalności w ramach WZZ. Inwigilacja, szykany i represje spowodowały, że komitetowi nie udało się rozwinąć szerszych działań, przede wszystkim przenieść działalności wolnozwiązkowej na teren zakładów pracy regionu – mówi Monika Kobylańska z Katowickiego IPNu.

Dodaje jednak, że wysiłek założycieli WZZ nie poszedł na marne. To, co powstało w Katowicach miało niewątpliwie wpływ na inicjatywy, które niedługo potem rozwineły swoje skrzydła na polskim wybrzeżu. Wymienić można na przykład powstały w kwietniu 1978 roku Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża.

W czterdziestą piątą rocznicę założenia WZZ przedstawiciele IPN złożyli kwiaty w Gliwicach pod tablicą upamiętniającą Władysława Suleckiego oraz pod kamienicą przy ulicy Mikołowskiej 30 w Katowicach. Następnie udali się na cmentarz na Bogucicach, gdzie został pochowany Kazimierz Świtoń. W siedzibie IPN odbył się również wykład poświęcony osobie Świtonia, a także pokaz filmu o działaniach bezpieki wobec członków Wolnych Związków Zawodowych.