Słownik śląskich słówek i wyrażeń gwarowych [SŁOWNIK ŚLĄSKI M-P]

KLIKNIJ I SPRAWDŹ KONIECZNIE:
SŁOWNIK ŚLĄSKI

M
mieć kogoś rod - kochać kogoś, lubić; mieć ruła - być powolny; mieć w zocy - darzyć sympatią, szacunkiem;
mieć niewyparzöny pysk - dużo gadać, rozsiewać plotki
mierzić - denerwować, przeszkadzać; (wym. mier- zić), bo mierzić - to mierzyć;
miesiönczek - księżyc; mo tyn pysk jak miesiönczek- ma okrągłą twarz;
mietlorz - taniec lub robiący i sprzedający miotły;
miglanc - cwaniak, spryciarz;
miszmaszyna - betoniarka;
miszöng - zaprawa murarska - głównie cementowa;
mitrynżyć, mitranżyć - mitrężyć, marnować czas;
miyndzy - między; nie wroź nogi miyndzy szpajchy;
miyrzwa - mierzwa; poczosej sie, bo mosz te szkuty choby miyrzwa;
mjynso - mięso; mjynsorz - lubiący mięso;
mjynta - mięta; dobry je tyj z mjynty z mlykym;
mlycz - mlecz, dmuchawiec;
mlyczorz - rozwożący mleko;
mlyć, mleć - mielić; ale ta miele tym jynzorym - obgaduje, dużo gada;
mlyko - mleko, mieć mlyko pod nosym - być niepełnoletni;
mo - on, ona ,ono ma coś;mocie - macie wy - w sensie i liczby mnogiej, i w odniesieniu do osoby starszej; fater, mocie nudla na brodzie;
mochać - robić ręczne pranie; alech sie wczora narobiyła, boch mochała;
mocka - dużo; nic wert je tyn co mocka godo, a mało czyni;
moczka - wilijne danie deserowe na słodko - kwaśno - korzenno na bazie specjalnego piernika rybnego - słowo pochodzi od moczenia go; typowo śląska potrawa;
modro kapusta - czerwona kapusta; modry - kolor niebieski, ale i granatowy;
moik, maik - ozdobne drzewko zawieszone na palu stawiane w maju przez niezamężne panny - zwyczaj celebrowany na Śląsku, im wyższy, tym starsza panna na wydaniu; celebrowany jeszcz tylko na Śląsku opolskim i rejonie Opawy w Czechach;
mono, możno- może; mono latoś na wilijo spadnie śniyg;
moplik- motorower; popularny kiedyś Komarek lub Simsonek;
morcha, morchla - zmierzła baba, kobieta nie do współżycia;
morszczok - świnka morska;
morzisko - morzysko, ból brzucha; morzi mie w bachorzu;
mosz - masz; mosz tyn bömbön, a wytykej - masz cukierek i odejdź;
motorcykel - motocykl;
motyka - zła kobieta lub kobieta lekkich obyczajów;
möj - mąż; tyn möj zaś wczora siedzioł w barze; moja - żona;
möm - mam;
mömynt - moment, chwila;
mömyntka - cienki drut strzelniczy w kopalniach;
mönter - fachowiec, ale też być mönter - być w porządku, szczególnie po kacu;
mönycyjo - amunicja; patrona - nabój;
mrauczeć - być marudnym; jak padze deszcz, to łepki sztyjc mrauczöm;
mucfleki - malinki, siniaki na ciele (z niem.);
muldać, mamlać - ssać np. nupel - smoczek, cukierek;
mulorz - murarz;
murcek - umazany (patrz szmyrus);
mus - konieczność, przymus;
muskle - mięśnie, muskuły;
muster - wzór; naszczigałach se z mustra sztof na bluza;
muszkatki - pelargonie, dawniej popularne w każdym oknie;
muterka - nakrętka;
mutra - mama; moja mutra zaś dzisio wynokwiała z warzyniym;
mycka - czapka (z niem.);
myjna, myna- grzywka;
myjtermas - miara krawiecka (z niem.);
myncz - gra planszowa chińczyk, zagrömy se w myncza;
mynżatka - mężatka;
myńszy - mniejszy;
myśliwiec - leśniczy;
N
na - weź, proszę wziąć;
na bezrok - w przyszłym roku;
na beztydziyń - w dzień powszedni; na beztydziyń nie jymy maszketöw;
na kraju - na brzegu;
na łopak - na odwrót, opacznie;
na przedej - na sprzedaż;
na przimo, na przijmo - na przełaj, na skróty;
na zadku - z tyłu;
nabity, nacinkany - pijany, opity;
nabrać kogoś - zrobić w konia, w jajo;
nachtop, nachtopek, topek - nocnik;
nadbyć - spóźnić się; łoblykosz sie za dugo, nadbydymy;
nadzioć sie - nabrać się (na coś), ale i wypełnić np. krepel nadzioty marmeladöm;
nadzyni, nodziyni - wkładka, przeważnie w kołoczu, w kreplu, we bömbönie;
nachtisz - nocny stolik (z niem.);
nachytać - nałapać czegoś lub dostaćw skórę, w tyłek; dej pozör, bo nachytosz;
nafilować, nafolować - napełnić;
najduch,rojber - psotnik;
najscać - nasikać;
namazać - nasmarować;
nańcie - proszę weźcie, macie - zwrot "za dwoje"; nańcie starko ta żymła;
napasztować - zaczepiać, drażnić;
napochać - spsocić, nabroić, zrobić coś złego;
napocznyć - rozpocząć; napoczni już tyn pecynek - rozpocznij ten bochenek;
naporönczyć - przekazać do zrobienia;
naprać sie, naprany, nawalöny - być pijany, napraniec - pijak;
naprowda, doprowdy - naprawdę;
naroz, narozki - naraz, nagle;
narychtować - naszykować; ida narychtować baranöm - idę dać baranom jedzenie;
nasfol, naschwol, naschwalnie - naumyślnie, rozmyślnie, ale też dla żartu;
naskludzać - nasprowadzać, nagromadzić;
nasuć - nasypać;
naszporować - oszczędzić;
natłuknyć - przypomnieć, opamiętać kogoś;
natrön - kuchenna soda oczyszczona;
nazdać - zrobić awanturę, nawymyślać, nagadać;
nazod, curig (z niem.)- z powrotem, do tyłu; nazod iść - wrócić się;
nec, sak - siatka;
neclik - kok;
nelki - kwiaty goździki;
Nepomucek - św. Jan Nepomucen; patron dobrej spowiedzi i od powodzi;
nerwować sie - denerwować się; nerwujesz mie töm twojöm godköm;
ni - nie, zaprzeczenie;
nic wert - nic nie wart, łobuz, chachar; tyn synek łod Ericha je nic wert;
nie dziwota - nic dziwnego;
nie cherski - niezbyt dobry; nie chersko sie dzisiej czuja - jestem niezdrów;
nie odbyty - nie nasycony, łakomy; mosz tyn pysk nie odbyty - jesteś łakomy;
nie padej, padosz - nie mów, ale też powiedz; tak to było i co ty padosz na to?
nierod - nierad, niechętnie;
nieskoro - późno, później; i tak już nie zdążysz, już je nieskoro;
nieszpör - nieszpory, niedzielne nabożeństwo popołudniowe;
niewiasta - synowa; ta twoja niewiasta je rychtyk dobro do cia;
niewłośny, niewłośno - nie jednych rodziców np. brat jednej matki, ale innego ojca;
nikaj - nigdzie; dzisio nikaj nie póda - dzisiaj nigdzie nie pójdę;
nikery - niektóry;
niyść - nieść; poniyść - ponieść; poniesa ci ta ciynżko tasza;
Niymce - Niemcy;
nociastek - zakwas, zaczyn chlebowy, drożdżowy do wypieku chleba, ciasta itp.;
nojprzodzi, nojprzöd - najpierw;
nosiyli - oni nosili; nosiyły - one nosiły;starka nosiyli dycki chustka;
nöm - nam; wöm - wam;
noparstek - naparstek lub mały 25 mlg. kieliszek;
nosep - wylewka betonowa przed wejściem do domu;
nudelkula -wałek do ciasta; Sobocino, pożyczejcie mi nudelkula. Ni moga, bo jo tyż na mojego czaköm;
nudle - makaron; nudelzupa - zupa z makaronem;
nul - zero (z niem.); osoba na niczym się nie znająca; na meczu było nul-nul;
nupel - smoczek; nuplować - ciągnąć smoczek; taki pachołek, a jeszcze nupluje;
Nyjger, Nyger - Murzyn;
nynać - spać; musza se nynnyć po obiedzie - muszę się położyć po obiedzie;
nypel, nipel - zatyczka, zaślepka;
nyt, nytek - nit, nitek; downi garce sie nytowało;

O
oba - obydwoje, obydwaj; idymy na fecht - my oba, jo i Maks Wöntroba;
ober - kelner lub osoba wyższa stanowiskiem np. obersztajger - nadsztygar (z niem.);
obeszły - wrażliwy, upchliwy;
obiyli, łobiyli - zboże; latoś tak loło, że obiyli może wygnić;
obkłodać - obkładać;
obsztelować - zamówić; dugo już som po ślubie, mogli by se obsztelować dziycika;
obulić sie - przewrócić się; nie bul sie na mie;
ochłödzić - ochłodzić, ale też w powiedzeniu: ochłödzić komuś dupa - zabić;
odbyt - zbyt, dobry utarg np. w sklepie, na straganie;
odwalić sie - odczepić się, ale też wystroić się; aleś sie odwalył, jak śledź na świynto morza, (abo jak szczur na otwarci kanału);
ofyn, ofen - prosto z mostu, bez ogródek (z niem.);
ogibki - biodra;
ojla - złośnica, ale też podbite oko;
oklany, łoklany - nachalny, upierdliwy; żebroki były dycki fest oklane;
okolnik, łokolnik - słupek ogrodowy; Erich bydzie grodziył. Już postawiył okolniki;
okropniście - śląska wersja słowa okropnie - strasznie, źle, ale i bardzo np. okropniście boli mie w krziżu;
okrzipiały - zachrypnięty; jeześ cały okrzipały;
opadöwka - spadły owoc, przeważnie jeszcze nie dojrzały;
oplerek - parówka;
opowoga, łopowoga- odwaga; ale mosz opowoga iść w taki ćmok na wiysiady;
opraty, łopaty - lejce;
ordeka, łordeka- sufit;
oreł - orzeł;
organki - harmonijka ustna;
oroz, łoroz - nagle, razem;
orynklapy - nauszniki głównie na zimę;
ostatni driker - w ostatniej chwili, w ostatnim momencie; przileciołech na cug na ostatnidriker - przybiegłem na pociąg w
ostatnim momencie;
ostranżnice, ostrynżyny, łostranżnice - jeżyny;
oszczötka, łoszczötka- środek chleba, bułki;
oszczymno, łoszczymno - żałośnie;
oszkliwe, łoszkliwe - brzydkie; np. bajka: oszkliwe kaczöntko - brzydkie kaczątko;
oszkrobać, łoszkrobać - oskrobać, obrać np. kartofle;
oszkrabiny, łoszkrabiny - obierki z jarzyn, kartofli itp.;
oto, łoto - tu, ale też kiedyś; oto leży tyn colsztok; nie cygöń mie, tak jak oto;
owerol - dres;
owiynzi mięso, łowiynzi - mięso wołowe; owiynzio zupa - rosół;
ozukać komuś, wyzwyrtać - zbić kogoś, sprawić lanie;
öbajny, öły - krzywe nogi na literę o; iksbajny - na literę x;
öberiba - kalarepa;
öberlicht - górne okno (z niem.), przeważnie w antryju - mie ni ma doma, a klucz je na öberlichcie, abo pod deptaczym;
ömasta - omasta, dodatek tłuszczu do potraw; zosmożka musi być na ömaście;
öngyfer - mniej więcej, w przybliżeniu (z niem);
önmyjglich - niemożliwe (z niem.);
öpa, öma, ömka - dziadek, babcia, babcinka (z niem.);

P
padać - powiedzieć lub opady; starka padajöm, iże dzisiok bydzie padać - babcia mówi, że dziś będzie padać;
paja - gapa; pajaty - gapowaty, pajać sie - gapić
paje - baczki, pejsy;
pakłopi, graty -rzeczy różne, głównie sprzęt, ubrania, meble;
pakslik, paket, paketek - pakunek, paczka;
paksztynder, pakynchalter - bagażnik - rowerowy, samochodowy itp;
palica - głowa; alech sie rypnył w palica, aż mi śliwa wyskoczyła;
palma - wierzba na wiosnę - bazie, kotki na wierzbie;
pampöń, bamber - rolnik, wieśniak, ale też prostak;
paniczka - pani, damulka; paniczko, kaj sie idzie na banchow? - jak dojść na dworzec;
Paniynka - Matka Boska; we Pszowie Paniynka do wszystkich sie śmieje;
paniynka - kącik oka; mosz zaczerwiyniono paniynka;
pancer - czołg (z niem.); na kopalni przenośnik zgrzebłowy w ścianie węglowej;
papagaj - papuga, albo dziwak, wygłupialski; nie udowej papagaja;
papinki - zmiksowane jedzenie dla maluchów, kaszki itp;
papiok, papciok - gwóźdź do papy z szeroką główką;
papiöry - papiery lub dokumenty; pokoż mi twoi papiöry - pokaż dokumenty;
papiörzany - papierowy;
papla, gymba - twarz;
paplaty - pucołowaty, ale też gadatliwy; nie paplej - nie gadaj niepotrzebnie;
papyndekel - tektura;
paradzić sie, asić sie - chwalić się np. nowym ubiorem;
paradno izba - dawniej trzeci pokój, rodzaj salonu - tylko na pokaz dla gości;
parcela - obejście domu, pole obok domu; na parceli möm obiyli, a pod lasym majz;
parfiny - perfumy;
paryzol - parasol;
parza - pacha; ida z mojöm pod parza;
parzok - kuchnia letnia w budynku gospodarczym;
pasiaty - pasiasty;
paskuda - szkodnik, niszczyciel;
paskudnik - nie jedzący byle czego;
paskudy, maszkety - łakocie;
paszczynka - paszcza, usta;
patröny - patroni, ale też naboje; patrön od fojermanów je świynty Florek;
patrz sie stracić - zmykaj stąd, zejdź mi z oczu; (czyt. pacz);
pawłacz - balkon, miejsce chóru w kościele; na pawłacz łebki ni mogöm chodzić same;
pazury - paznokcie, ale i ręce; nie frazuj tam tych pazurów - nie wkładaj tam rąk;
pecynek - bochenek chleba;
pedzieć, odpedzieć - powiedzieć, odpowiedzieć; jo ci pedzioł - ja ci powiedziałem;
pedzieli - powiedziała, powiedzieli; ciotka pedzieli, że gimzi - że mży;
pelc - etola; pelcmantel - korzuch, futro;
Pepik - żartobliwa nazwa Czecha; (od Pepy - po czesku Józef);
per arm, pod parza- pod ręke; ida z mojöm per arm (z niem.);
peta - niedopałek papierosa;
petrula, petronela - nafta; petronelka - lampa naftowa;
pianić sie - pienić się np. piwo; w powiedzeniu: Alojz sie pianiył - był zdenerwowany;
pichnyć - uciec, ale też bodnąć;
piechty - pieszo, chodzi wszyndzi piechty - chodzi wszędzie pieszo;
pieczki - suszone owoce; zupa z pieczek, to je bryja; ale też pieczki - stare graty;
piegaty - piegowaty;
piekarok - piekarnik; wroź ta gynś do piekaroka;
piekorz - piekarz;
pierdoła - gaduła, nudziarz;
pierönić, przipierönić - przeklinać, kląć; pierön, pieröńszczok - zły człowiek; pierzinie, piedrönie, pierucha - łagodniejsza forma pieronie;
pieszczönek - pierścionek;
pieślawy - osoba zbyt wrażliwa, pieszcząca się ze sobą;
pieśniczka - piosenka, piosneczka; starka śpiewali mi pieśniczki na noc;
pijok - pijak pijus, ale też krtań, hyrdek; jedyn drugiego chyciył pod pijok;
pikol - udarowy młot pneumatyczny;
pila, pilka - gęś; pilynta - małe żółte gąski;
pilować - spieszyć się , prędko robić; popilować - pospieszyć się;
pilulki, kropki - krople np. żołądkowe;
pindrzyć sie - stroić;
pinkel - znamię, wyprysk na skórze lub jakaś grudka na płaskiej powierzchni;
piniöndze - pieniądze; downi chowali piniöndze do fusekle, abo pod prani;
piosek - piasek, piośnik - piaskownica do zabawy lub kopalnia piasku;
piöntek - piątek;
piöntka - 50 groszy; masło już kosztuje piynćpiöntka;
pipidöwa - mała miejscowość, dziura zabita dechami;
piska - kreska;
pisok - ołówek; kopiyrok - ołówek kopiowy;
pistula, pistöłla - pistolet;
pitać, pitnönć - uciekać, uciec;
pitfać - kroić tępym nożem; pitfok - tępy nóż i musza go nabrusić - naostrzyć;
piwowönia, piwönia - kwiat piwonia;
piyntka - okrajek chleba, bułki itp.; jo rod piyntka z fetym;
piyrzi - pierze; pierzina - pierzyna;
piznyć - uderzyć; na banchowie pizło sztyry - na dworcu wybiła godzina czwarta;
piźniöny, piźniynty - stuknięty, wariat;
pjerdnyć, dżistnyć- puścić bąka, zanieczyścić powietrze;
pjerdoły - błozna, głupoty;łopowiadosz pjerdoły;
pjykny - piękny;
pjynta, pjyntka - pięta lub końcówka chleba;
pjyńć - liczebnik pięć; pjytnoście - piętnaście; pjyńcet - pięćset;
pjyrwy - pierwej, dawniej;
plac - podwórko; możesz sie bawić yno na placu, na dröga nie wylazuj;
placpatrony - kapiszony na taśmie papierowej do pistoletu odpustowego;
plała - płachta, plandeka;
plaskaty - płaski;
platfus - płaskostopie; nie wziyni go na wojoka, bo mioł platfus;
pleciönka - drożdżowa chałka, słodka bułka zwijana w warkocz;
plejt, plyjt- koc lub mały kocyk nakładany na głowę lub szyję w stroju śląskim;
plisy, falty - zakładki, fałdy; plisynrok, faltynrok- spódnica fałdowana;
plömpa - pompa;
plynskyrze, plynckiyrze - odciski; szeł żech na pönć i dostołech plynskyrzi;
płaczki, pultki - łzy;
płat - opłata, należność;
po bosoku - na bosaka, boso; po bosoku nie loce sie po ściyrnisku;
pocańtować - poniewierać, używać dobre rzeczy na byle co;
pochać - psocić, wyprawiać brewerie;
pociorek - ozdobny kamień w naszyjniku; pociorki - naszyjnik;
pociöngać - chlipać nosem, wciągać smarki, ale też pociöngać za sznörki, ze flaszki;
pociskać pierdoły - gadać głupoty, niestworzone rzeczy;
pociulok, paciulok - małolat lub niedorozwinięty; nie dom ci cigarety, bo żeś jeszcze paciulok;
pocukrować - posłodzić, albo powiedzieć komplement; nie cukruj mi tak;
poczosany - poczesany; poczosej sie, bo mosz włosy choby do sznytlocha uderzyło;
po ćmoku - po ciemku;
podać sie - upodobnić się; taki chachor, na kogo łön sie podoł?
podarzić, zdarzić - poszczęścić się;
podciep - znajda, podrzutek;
podoryńdzi - pod ręką, w zasięgu ręki; zostow mi tyn wercojg na podoryndziu;
podrabnyć - iść prędzej;
podsosnöwki - podgrzybki;
podug - według; ewangelijo podug św. Marka;
podzim - na późną jesień;

KLIKNIJ I SPRAWDŹ KONIECZNIE:
SŁOWNIK ŚLĄSKI

*Regionalna lista płac. Sprawdź, ile zarabiają [ZAROBKI OD 100 ZŁ DO 1 MLN ZŁ]
*Kuchenne Rewolucje w Tychach: Dom Bawarski Tychy Magdy Gessler [ZDJĘCIA + WIDEO]
*Najpiękniejsze polskie kolędy [POSŁUCHAJ i WYBIERZ]
*Najlepsze prezenty na święta Bożego Narodzenia [ZOBACZ ZDJĘCIA]