Szołtysek: Św. Jadwiga i Dzieciątko

Przyszła ona z Czech, gdzie był kult figurki Dzieciątka Jezus, a rozwinął się on pod koniec krwawej wojny 30-letniej (1618-1648). Wówczas figurka, której zniszczono ręce, miała powiedzieć jednemu z zakonników: „Zmiłuj się nade mną, a ja zmiłuję się nad wami /…/ oddaj mi ręce, a ja oddam wam pokój”. Wtedy zakonnik zreperował figurkę, a niedługo potem zakończyła się wojna, która toczyła się nie tylko w Czechach, ale też na Śląsku.

Zatem poprzez Czechy przyszedł na Śląsk kult Dzieciątka i wytworzył domową tradycję darowania sobie prezentów w Wigilię. Stąd świąteczny prezent na Śląsku nazywa się po prostu Dzieciątkiem. Iście chrześcijańska to tradycja i jedyna taka w Europie. Niedawno jednak natrafiłem na inny wątek Dzieciątka w śląskiej kulturze, związany ze św. Jadwigą, księżną śląską, pochodzący być może aż z XIII w. W kościele pocysterskim w Bardzie Śląskim zauważyłem stary obraz, przedstawiający zdarzenie z życia św. Jadwigi, której na modlitwie miało się pokazać Dzieciątko Jezus. To jednak nie koniec, bo tę tradycję związku św. Jadwigi z Dzieciątkiem potwierdza książka Ludwika Miske, „Zwierciadło przykładności /…/ św. Jadwigi /…/ śląskiej”, wydana w Krakowie w 1724 roku.

Tam czytamy, że św. Jadwiga, przygotowując się na święta Bożego Narodzenia, modliła się przy figurce Dzieciątka Jezus, która zapłakała prawdziwymi łzami. Potem figurka poruszyła się i położyła palec na ustach. W ten sposób św. Jadwiga otrzymała znak, żeby tego widzenia nie rozgłaszać. I tak się stało, bo średniowieczne żywoty o tym milczą. Jednak najbliższe otoczenie św. Jadwigi o tym wiedziało i po jej śmierci rozpoczął się kult Dzieciątka Jezus w Trzebnicy - gdzie św. Jadwiga przebywała w ostatnich latach życia. Do dzisiaj też w tamtejszej zakrystii zachowała się figurka Dzieciątka zrobiona z gliny, pochodząca z przełomu XV i XVI w. Badania potwierdziły, że była to figurka robiona ze sztancy, produkt masowy.

Skąd więc pochodzi współczesne śląskie Dzieciątko? Bardziej z tradycji czeskiej czy z trzebnickiej tradycji św. Jadwigi? Myślę, że oba nurty pobożności się spotkały i wymieszały, dając efekt trwały i istniejący w śląskiej kulturze do dziś.

Marek Szołtysek
[email protected]

*Prezenty pod choinkę 2015 To najciekawsze propozycje
*Najbardziej patologiczne miasta w woj. śląskim RANKING 2015
*Roraty 215: Pytania i odpowiedzi z Małego Gościa Niedzielnego
*Makabryczny wypadek w Mierzęcicach na trasie S1: Zginęła matka i ojciec ZDJĘCIA
*Jesteś Ślązakiem, Zagłębiakiem, czy czystym gorolem? ROZWIĄŻ QUIZ