W polskiej krainie. Felieton Marka Szołtyska, historyka i znawcy Śląska

I jak sobie radzić w tym gąszczu opinii? SPOSÓB PIERWSZY: Propaganda o „rdzennie polskim” Śląsku jest zniekształcająca. Uprawiali ją nie tylko komuniści po wojnie, ale również skrajne środowiska narodowe. Oni do tego stopnia nie rozumieli i nie rozumieją Śląska jako styku kultury polskiej, czeskiej i niemieckiej, że nawet marginalizują postać księżnej śląskiej św. Jadwigi. Bo ona przecież była Niemką a na swym wrocławskim dworze wychowywała czeską królewnę Agnieszkę Przemyślidkę.

SPOSÓB DRUGI: A co z opiniami o książętach śląskich mówiących tylko po niemiecku? Oczywiście, że tacy się zdarzali, podobnie jak mówiący tylko po czesku. A było to efektem mody czy ich kontaktów towarzyskich z dworami zagranicznymi. Ale przecież podstawowym sposobem komunikowania się mieszkańców Śląska w czasach piastowskich była polszczyzna. Nawet niemieccy, czescy czy niderlandzcy koloniści, z czasem na Śląsku przechodzili na język polski. Również wspomniana już św. Jadwiga nauczyła się dobrze mówić po polsku, bo inaczej nie mogła by się komunikować z poddanymi.

SPOSÓB TRZECI: Moim zdaniem błądzą też rozjemcy, którzy za wszelką cenę próbują pogodzić tych Ślązoków, którzy myślą na „sposób polski” z tymi co widzą świat na „sposób niemiecki”. I tu się tłumaczy przykładowo, że w odmiennych dawnych czasach rzekomo nikt Ślązoków nie nazywał Polakami, ani ziem śląskich ziemiami polskimi. Ale takiej polubowności zaprzeczają choćby tylko dwa fakty: W XIV wieku na uniwersytecie w Pradze studentów ze Śląska zaliczano do „natio Polonorum”, czyli do „narodu Polaków”. I jeszcze znana jest średniowieczna pieśń słynnego niemieckiego śpiewaka Tannhauser, który przebywając około 1260 roku na wrocławskim dworze księcia śląskiego Henryka Probusa napisał o nim pieśń – po staroniemiecku oczywiście - zaczynającą się słowami: „Z polskiej krainy zacny książę był /…/”.

SPOSÓB CZWARTY: W czasie rozmawiania o Śląsku pamiętajmy, by z szacunkiem traktować wszystkie sposoby rozumienia kultury naszego regionu. Ale ciągle pogłębiajmy wiedzę o Śląsku, unikajmy stereotypów i bądźmy otwarci na fakty, nawet wtedy, gdy nam się nie podobają. Bo śląskość to nie koncert życzeń!